Page 5 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 8.Ünite

8. Ünite

ekonomik soruna kökten bir çözüm getiremedi. Kararlar piyasalarda durgun-
luğa sebep oldu. Sıkı denetlenen bazı bankalar iflas etti. Ekonominin bütün
sektörleri kararlardan olumsuz etkilendi.
Uluslararası sahada da Moody’s (Mudiys) gibi yatırım notu veren kuruluşlar
Türkiye’nin kredi notunu düşürdü. Ama 5 Nisan Kararları’nın ardından altı ay
içinde kamu kesimi borçlarında azalmalar yaşandı. 5 Nisan Kararları’nın en
önemli başarısı, kamu kesimi borcunun azaltılması ve belli bir oranda bütçe
disiplinin sağlanabilmesidir. 5 Nisan Kararları, yaşanabilecek ekonomik bir
krizi yalnızca bir süreliğine ertelemiştir.

Şubat 2001’de gerçekleştirilen Millî Güvenlik Kurulu toplantısında dönemin
cumhurbaşkanı, Ahmet Necdet Sezer ile dönemin başbakanı, Bülent Ecevit
arasında yaşanan sert tartışma siyasi krize yol açtı. Siyasi kriz Türkiye’de
büyük bir ekonomik krizi de beraberinde getirdi.

Sıra Sizde
Siyasi krizler ekonomik krizleri nasıl başlatır?

Yaşanan bu siyasi gerginliğin ardından ülke ekonomisi altüst oldu. Faiz oran-
ları gecelik % 7.500’e kadar çıkarken borsada %15 oranında düşüş yaşandı.
Kamu bankaları büyük açıklar verdi. Böylece piyasalar kontrol edilemez bir
hâle geldi. Bu gelişmeler üzerine dönemin hükûmeti piyasaları denetleyebil-
mek için dalgalı kur sistemine geçti. Bu kararın ardından ABD doları, 695
bin liradan 900 bin liraya yükseldi. Günlük yaşamı olumsuz etkileyen kriz
aynı zamanda yatırımcıları da etkilemeye başladı. Yatırımcıların güven kaybı
yaşaması sebebiyle ülkede sermaye çıkışı hızlanarak arttı. Yaşanan tüm bu
olumsuz gelişmeler bütçe açıklarının artmasına ve şirketlerin batmasına ne-
den oldu. Türkiye’yi çok olumsuz etkileyen bu krize 2001 Ekonomik Krizi
adı verilmektedir.

2001 Ekonomik Krizi’nin en ağır sonuçlarından biri de faizlerin ve enflasyo-
nun çok yükselip günlük yaşamı olumsuz etkisi altına alması oldu. Dövizde
dalgalı kura geçilmesiyle birlikte piyasalardaki belirsizlik de arttı. Piyasada
faaliyet gösteren pek çok şirketin krizi aşamayarak batması, aynı zamanda ül-
kede milyonlarca kişinin de işsiz kalmasına sebep oldu. İnsanların alım gücü
düştü. Ekonomide yaşanan darboğaz nedeniyle esnaflar, kepenk kapatarak
protestolar yapmaya başladılar.

Krizle baş edemeyen dönemin hükûmeti, olumsuz durumu aşmak için IMF’ye
başvurdu. IMF’nin Türkiye’ye verdiği programı uygulamak üzere Dünya
Bankası başkan yardımcılarından Kemal Derviş, Türkiye’ye getirildi ve eko-
nomiden sorumlu devlet bakanı olarak göreve başlatıldı.

2008’de ise Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayan ve giderek tüm dün-
ya ülkelerine hızlıca yayılan ekonomik bir kriz meydana geldi. Krizin temel
nedeni, konut sahiplerinin ipotekli konut kredilerini ödeyememeleri üzerine
bankalar ve finans kuruluşlarında başlayan darboğazın üretim ve hizmet pi-
yasasını da darboğaza sokmasıydı. ABD’de başlayıp daha sonra Avrupa’ya
sıçrayan kriz, AB ülkelerini de derinden etkiledi. Bu kriz sonucu birçok AB
ülkesi ekonomik anlamda iflasın eşiğine geldi. Krizin, AB ile ekonomik ilişki-
leri olan Türkiye’ye de olumsuz etkileri görüldü fakat bu etkiler sınırlı kaldı.

Ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle Muğla valiliğine atanan Lale Aytaman,
Körfez Savaşı resmen sona erdi. Türkiye’nin ilk kadın valisi oldu.

1991 1991
227
12 Nisan