Page 17 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 7.Ünite

SÖYLEV

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

gaza : İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan savaş.
muhtesip : İslam şehirlerini din kurallarına göre denetleyen görevli.
muzaffer : Üstünlük elde etmiş, zafer kazanmış kimse veya ulus.
müvekkil : Birini kendine vekil olarak seçen kimse.
ordugâh : Ordunun konakladığı yer.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
Okuduğunuz metin, Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alparslan’ın Bizans İmparatorluğu ile 26 Ağus-
tos 1071’de yapılan Malazgirt Meydan Muharebesi’nde askerlerine seslenişini içermektedir. Türk-İs-
lam tarihinin en büyük zaferlerinden biri olan bu zaferle Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Al-
parslan, bu söylevde askerlerine etkili bir konuşma yapmıştır.
Siyasi, askerî, dinî ve millî açıdan önemli olan bu zafer; İslam ve Türk tarihinin önemli olayların-
dandır. Alparslan bu savaşı kazanmanın ne kadar önemli olduğunu askerlerine hissettirmek, onların
inanç ve isteklerini kuvvetlendirmek için inandırıcı bir üslup kullanmıştır.
Batı edebiyatının önemli türlerinden biri olan söylev önce Yunan edebiyatında başlamıştır. Yunan
edebiyatının ünlü söylevcileri arasında Demosthenes (Demosten); Latin edebiyatında Cicero; Fransız
edebiyatında Bousset (Buse), Mirabeau (Mirabu), Danton (Danton), Robespierre (Robespiyer) sayıla-
bilir. Demosthenes’in Kata Philoppo, Cicero’nun In Verrem adlı eserleri bu türün önemli örneklerin-
dendir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Okuduğunuz metinde geçen “Eğer Tanrı, kendisinden beklediğim üzere, beni başarıya ulaştırırsa
bu güzel bir sonuç olacaktır; eğer durum bunun tersi olursa oğlum Melikşah’ı yerime geçirip ona
itaat etmenizi sizlere vasiyet ediyorum” cümlelerindeki altı çizili kelime gruplarının anlamlarını
kullanıldıkları cümlelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe
Sözlük’ünden kontrol ediniz.
2. Metnin konusu ile türü arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Açıklayınız.
3. Okuduğunuz metinde metnin yazıldığı dönemin sosyal ve kültürel unsurlarına yer verilmiş midir?
Belirtiniz.
4. Metinde geçen “Bugün burada, ne emreden bir sultan, ne de emir alan bir asker vardır. Bugün ben
de sizlerden biri olarak sizinle birlikte savaşacağım.” cümleleri söylevin inandırıcılığına nasıl bir
katkı sağlamıştır?

5. Konusu düşünüldüğünde bu metin söylev türlerinden hangisine girer? Metinden hareketle belir-
tiniz.

6. Okuduğunuz metnin üslubu hakkında bilgi veriniz.
7. Metinde söylev türünün hangi özellikleri görülmektedir?
8. Okuduğunuz metinde millî ve manevi değerlerin hangileri görülmektedir?

9. Metindeki yardımcı düşüncelerden hareketle metnin ana düşüncesini belirleyiniz.

275