Page 167 - Yönetim Bilimi (Tüm Kitap)
P. 167

Türkiye’nin İdari Örgütlenmesi




            5. 2. TÜRKİYE’DE PLANLAMANIN GELİŞİMİ

            Türkiye’de planlama deneyimi,1930’ların sanayi planlamacılığı ile baş-
            lar. 1960–1980 yılları arasında kalkınma planlamacılığı ağır basar. 1990–
            2004 yılları arasında da şirket temelli stratejik planlamacılığa ve üç yıllık ön
            ulusal kalkınma sistematiğine geçiş söz konusudur.
            Türkiye’nin ekonomi alanındaki ilk planı “1933–1938 Birinci Sanayi Planı”dır.
            Bu plan, Türkiye’nin sanayileşmesi amacıyla yalnız devlet işletmelerini ele
            alır. Daha sonra hazırlanan İkinci Sanayi Planı, maden işletmeciliği üzerin-
            de durur. Bu planda madencilik bölgeleri bakımından yapılacak işler belir-
            tilmiştir.
            Türkiye’de  kalkınma  planlarına  1960’tan  sonra  başlanmıştır.  1961
            Anayasası’nda  “Planlama yapmak devletin ödevidir.” maddesi ile planla-
            ma,  kanun kapsamına alınmıştır. Bu sebeple 30 Eylül 1960’ta “91 Sayılı
            Kanun”la Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur. Bu düzenlemeler çerçeve-
            sinde 1961’den bu yana her beş yılda bir kalkınma planları hazırlanmıştır.
            24 Ocak 1980’de benimsenen liberal politikalar, devletin öncülüğünde ve
            korumasında olan kalkınma stratejisini ortadan kaldırmış, devleti bu nokta-
            da sınırlandırmış ve ekonomik işleyişi özel kuruluşlara bırakmıştır.   Her ne
            kadar 1982 Anayasası’nda, planlama devletin görevi olarak tanımlansa da
            planlama örgütü olan Devlet Planlama Teşkilatı aşama aşama etkisizleşti-
            rilmiştir.

            1980  sonrası  ekonomi  politikalarının  değişmesi,  “Ön  Ulusal  Kalkınma
            Planı”nın oluşumuna zemin hazırlamıştır. 2004–2006 yılları arasında karşı-
            mıza çıkan bu kavram ile kalkınma plancılığı tamamen değişmiştir. Avrupa
            Birliği’ne  uyum  sürecinde  mali  yardımlar  için  stratejik  bir  çerçeve  oluştu-
            rulmuş ve planlamacılığa çeşitli kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum
            örgütlerinin dâhil olması öngörülmüştür.
            Devlet Planlama Teşkilatı, 2011 yılında kaldırılmış ve yerine Kalkınma Ba-
            kanlığı kurulmuştur. 2019 – 2023 yılları arasını kapsayan 11. Kalkınma Pla-
            nı, Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanmıştır (Görsel 5.5.).






















                                                             Görsel 5.5: Kalkınma planı afişi
                                                                                                 165
   162   163   164   165   166   167   168   169   170   171   172