Page 30 - Yönetim Bilimi (Tüm Kitap)

Yönetim Bilimi

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuduktan sonra, adalet ve dürüstlüğün devlet
yönetimindeki önemi ile ilgili düşüncelerinizi arkadaşlarınızla payla-
şınız.
Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig (mutluluk veren bilgi, yönetme ve hükmetme bilgisi), Yusuf
Has Hacip tarafından dönemin hükümdarı için yazılan bir yönetim kitabıdır.
Amaç ve içeriğine bakıldığında devletin temel fonksiyonlarını gerçekçi bir
anlayışla harekete geçirecek nasihatleri taşıdığı görülür.
Eser, padişah Kün-Togdı ve vezirler Ay-Toldı, Ögdülmiş ve Odgurmış şek-
linde dört temel karakterin diyalogları üzerine kuruludur. Eserde bu karak-
terlerle, doğruluk ve adalet (Kün-Togdı), devlet ve saadet (Ay-Toldı), akıl
ve ululuk (Ögdülmiş), kanaat ve akıbet (Odgurmış) temsil edilmektedir.
Kutadgu Bilig, yönetim mekanizmasını kullanacak kişilerin, halkı en iyi
ve ideal şekilde yönetecek potansiyeli taşıyanlardan seçilmesini öngörür.
Hükümdarın üstün niteliklere sahip olmasının genel amacı, yönetilenlerin
beklentilerine cevap verebilmesidir. Devleti idare edenler, “halk için” özü
sözü doğru, cesur ve kahraman olmalı, seçkin nitelik arz etmelidir. Eserde,
devleti ya da hükümdarı kutsallaştırmaktan ziyade halka layık bir yönetim
modülünün nasıl olacağı üzerinde durulmaktadır.
Kutadgu Bilig’de yöneten ile yönetilen arasındaki uyum ve güvenin oluş-
masında en önemli hususun vatandaşlar arasında ayrım yapılmaması,
herkese eşit muamele yapılması olduğu vurgulanmaktadır. Nitekim hü-
kümdar Kün-Togdı, veziri Ay-Toldı’ya “İnsanları, bey veya kul olarak ayır-
mam. Kim olursa olsun herkes kanun karşısında benim için birdir, hüküm
verirken farklılık yapmam.” diyerek kanun karşısında herkesin eşit olduğu-
nu söylemektedir. Bir ülkede düzenin sağlanması ve adaletin kurumsallaş-
ması da ancak bu anlayışla mümkün olabilir. Devlet idarecilerinin herkesi
ilgilendiren konularda aldıkları kararların yine tüm vatandaşlar için aynı
sonucu doğurması, sosyal düzenin bozulmadan işlemesi için önemlidir.
Nitekim eserde hükümdar, “Hareketim ve sözüm bütün halk için aynıdır.”
diyerek bu durumu vurgulamaktadır. Hükümdar, devleti toprağı ve halkıyla
her alanda adalet ve dürüstlük ilkelerini gözeterek koruyacaktır. Zira eser-
de de “Eğer devamlı beylik istiyorsan, adaletten ayrılma ve halk üzerinden
zulmü kaldır.” ifadesine yer verilerek adaletin,hükümdarın değerinin ortaya
çıkacağı vurgulanmaktadır.

(Kısaltılarak düzenlenmiştir.)
Yrd.Doç. Dr.Alper Özmen
Kutadgu Bilig’de Yöneten-Yönetilen İlişkileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi

28