Page 18 - DESEN 10

1. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA IŞIK, GÖLGE VE TON DEĞERLERİ

Bölgesel (Lokal) Aydınlatma
Nesnelerin ışığa dönük yönleri aydınlanır. Bu tür aydınlatmada açık-koyu zıt-
lıkları ile güçlü ve çarpıcı etkiler oluşturulabilir. Barok Dönem’deki desen ve
resimlerde bölgesel ışık kullanılmıştır (Görsel 1.5).

Görsel 1.5: Kendi
portresi, 1629-1633,
Rembrandt Van Rijn
(Remrant Van Rayn),
Rijksmuseum, Amsterdam,
Hollanda

Sanatsal kompozisyonlarda ışık-gölge, monotonluğu bozar; kompozisyonu
ilgi çekici hâle getirir. Işık-gölgenin belirgin olmasının, ilgiyi ayakta tutan ve
canlılık veren bir etkisi vardır. Kuvvetli ışık-gölge oyunlarıyla canlı ve dinamik
bir etki elde edilir. Buna karşılık zayıf ışık-gölge; rahatlık, sükûnet ve tekdüze-
liği yani monotonluğu oluşturur. Işığın nesneler üzerindeki etkisini gölge ile
birlikte ele almak gerekir. Her ışık kaynağı nesneler üzerinde gölgeler oluş-
turur. Nesnelerin yüzeyindeki pürüzlülükler, girinti ve çıkıntılar, kavisler ışık
kaynağının şiddeti ve yönüne göre farklı gölgeler oluşturur. Bu bakımdan
ışığın yönü ve şiddeti önemlidir. Bu durum sanatsal çalışmalarda doğal ya da
yapay ışık kaynağının yerini, türünü ve yönünü dikkate almayı zorunlu kılar.
Böylece konuya en iyi görünüşü verecek olan ışık tercih edilir.

Nesnelerin ışık alan aydınlık kısımları ile ışık almayan karanlık kısımları ara-
sında açık, orta ve koyu olmak üzere üç temel ton değeri ortaya çıkar. Bu
tonların da kendi içlerinde çeşitli dereceleri oluşur. Siyahın ışıksızlık, beyazın
ise aydınlık, ışıklılık olduğu düşünüldüğünde ışığın derecesine göre tonlarda
çeşitlilik, ara tonlar, görülmektedir.

16