Page 13 - DESEN 9

KİTABIN TANITIMI

2. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA SANATIN ÖGELERİ VE İLKELERİ
HAREKET-YÖN UYGULAMA
Hareket bir sanat eserinde sanat ögelerinin kullanılmasıyla izleyici gözünün belirlenen bölgelere yön-
lendirilmesidir. Çizgi, leke, biçim, açık-koyu, doku, ışık-gölge zıtlıklarıyla hareket oluşturulabilir. Hareket
görsel ögeleri birbirine bağlayarak ilişkilendiren bir ilkedir. Sanatsal çalışmalarda hareket ikiye ayrılır.
• Biçimsel hareket: Görsel ögelerin birbirleriyle ilişkileri sonucu ortaya çıkan hareket izlenimidir.
Örneğin açık-koyu, çizgi ve biçim farklılıkları ile oluşan hareket izlenimi veya eğri çizgilerin hare-
ket, düz çizgilerin hareketsizlik oluşturması.
• Doğal hareket: Gerçek hayatta var olan nesne ve figürlerin bilinen hareketleridir. Koşan at,
uçan kuş ve dans eden, yürüyen insanlar örnek olarak verilebilir.
İNCELEME

Görsel 2.43: Sirkte: Eyersiz, 1899, Henry
De Tolous Lautrec, Risd Müzesi, ABD
Görsel 2.43’ü resim yüzeyinde sanat ögelerinin kullanımıyla hareket-yön oluşumu açısından in-
celeyiniz.
Görsele bakarak desenini çiziniz.
Çiziminizi yaparken aşağıdaki yönergelere dikkat ediniz.
• Görseldeki kompozisyonun kâğıt yüzeyinde kapladığı alanı ölçülerinize göre belirleyiniz.
• Detayları dikkate almadan görselin bir taslağını araştırma çizgileriyle kütle olarak çiziniz. Uygulama ve
• Taslaktaki nesnelerin şekillerini, açık ve koyu alanların yerlerini, nesnelerin büyüklük ve geniş-
liklerini kaleminizi fazla bastırmadan hafifçe belirleyiniz. yönergeleri
• Ön plandan arka plana doğru açık-orta-koyu çizgileri kullanarak çiziminizi geliştiriniz.
Görsel 2.42: Sirkte İspanyol
Yürüyüşü, 1899, Henry De Tolous • Desenini çizdiğiniz görsel ile çalışmanızı karşılaştırınız. Doğruluğundan emin olduktan sonra bu bölümde
Lautrec, Metropolitan Müzesi, ABD kompozisyondaki figürlerin yapısını çizgisel olarak çalışınız.
Görsel 2.42’yi resim yüzeyinde hareket ve yön oluşumu açısından inceleyerek aşağıdaki soruları • Çalışmanızda istediğiniz çizgi değerlerini elde etmek için 3B, 4B, 5B yumuşak uçlu kalemler
cevaplayınız. kullanabilirsiniz. yer alır.
• Görselde en belirgin sanat ögesi hangisidir? • Çalışma esnasında iki boyutlu resim yüzeyinde sanatın ögeleriyle zıtlıklar oluşturarak hareket
• En belirgin sanat ilkesi hangisidir? ve yönün sağlanacağını unutmayınız.
• Kompozisyonda hareket ve yön nasıl oluşturulmuştur? Kullanılacak malzemeler: 35X50 cm resim kâğıdı, yumuşak uçlu resim kalemleri, silgi.
68 69
İnceleme ve yönergeleri
bu bölümde yer alır.

Okuma parçası Ölçme ve değerlendirme bu
bu bölümde yer alır. bölümde yer alır.

1. ÜNİTE DESENİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ
OKUMA PARÇASI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
DESEN BİÇİM DEĞİLDİR A) Aşağıdaki soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
Degas (Döga) resimden söz etmeyi severdi, 1. “Plastik sanatlarda sanatçının gördüğü nesneyi veya düşündüğü imgeyi duygusal ve yorumsal
başkasının söz etmesine ise pek katlanamazdı. tepkisiyle bütünleştirerek yüzey üzerinde bıraktığı izi olarak açıklanabilir.“
(…)
Ona: “İyi ama desen deyince ne anlıyorsunuz?’’ Yukarıda tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
diye sorardım. Yanıt verirdi: “Desen biçim de- A) Desen B) Gravür C) Heykel sanatı
ğildir. Biçimi görmenin yoludur.” (…) D) Yağlı boya E) Yazı
Söylemek istediği şey konusunda bir varsayı- 2. Sanatçı desen çizerken ilk anlatım aracı olarak çoğunlukla aşağıdakilerden hangisini
mım vardı kuşkusuz. ”Yerleştirme” dediği şey- kullanır?
le, yani nesnelerin uygun biçimde betimlenme- A) Çizgi B) Doku
C) Fotoğraf çekme
si ile “desen” dediği şeyi, yani bir sanatçının
gerek görme gerek uygulama biçiminin o doğ- D) Konuşma E) Müzik
ru betimlemeyi, örneğin aydınlık kutuyla elde 3. “İmgelerin zihinle anlamlandırdığı bir süreç” olarak açıklanan kavram aşağıdakilerden
edilen betimlemeyi özel olarak bozmasını karşı hangisidir?
karşıya koyuyordu.
A) Dokunma algısı B) Duyma algısı C) Görsel algı
Bu tür bir kişisel hata şeyleri çizgiyle, gölgelere D) Uzay algısı E) Zaman algısı
betimleme çalışmasının bir sanat olabilmesini
sağlar. (…) 4. “Gözlerin algıladığı bilgiyi ellere yönlendirerek eller ve gözlerin eş zamanlı kullanımını
gerektiren aktiviteler yapabilme kabiliyeti“ aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?
Sanatçılar içinde durum bambaşkadır. Sanatçı- Görsel 1.33: Edouard Manet (Eduvard Mone)
nın değeri, bir figür, bir sahne ya da bir manzara Yarışlarda, 1865, Edgar Degas (Edgar Dögea), A) El-göz koordinasyonu B) Fiziksel gelişim C) Görsel hafıza
üstünden, bir kişinin yatkınlığında istencini de Metropolitan Müzesi, ABD D) Kas esnekliği E) Refleks
gereksinimlerini de aktarım, yeniden biçimlen- 5. Desen çalışmalarında kullanılan temel malzeme üçlüsü aşağıdakilerden hangisidir?
dirme gücünü de açığa vuran aynı yöndeki ya A) Suluboya-fırça-kâğıt
ada eğilimdeki bir takım eşitsizliğe bağlıdır.
Bu saydıklarıma şeylerde rastlanmaz; iki farklı B) Kalemtıraş-silgi-defter
kişide de aynı olmazlar asla. C) Kurşunkalem-silgi-kâğıt
Dolayısıyla, Degas’ın sözünü ettiği “görme D) Keçeli kalem-kâğıt-silgi
biçimi” geniş anlamda anlaşılmalı, var olma, E) Bristol-tükenmez kalem-silgi
yapabilme, isteme biçimi gibi şeyleri de içer- 6. Aşağıdakilerden hangisi nitelik bakımından bir desen çeşididir?
melidir.
A) Artistik desen B) Çizgisel desen C) Lekeyle desen
Degas, sanırım, Zola’dan duyduğu, Zola’nın D) Serbest desen E) Tonla desen
da Bacon’dan duyduğu, Sanat’ı tanımlayan
şu sözü sık yenilerdi. Homa additus naturae. 7. Desen çiziminde kullanılan kalemlerin yumuşaklık derecesi aşağıdakilerden hangisinde
(Doğaya eklenmiş insan.) geriye bu sözcükle- doğru sırada verilmiştir.
rin her birine bir anlam kazandırmak kalıyor A) H-HB-2B-3B
yalnızca.(…) B) HB-H-2H-2B
• Dürüstlük, sabır, sorumluluk değerleri C) 2B-2H-HB-H
açısından okuma parçası hakkındaki Görsel 1.34: Dökümlü kumaşlı figür çalışması, 1857-
düşüncelerinizi söyleyiniz. 58, Edgar Degas, Metropolitan Müzesi, ABD D) HB-3B-4B-4H
E) H-3H-3B-HB
Kaynak: Degas Dans Desen, Paul Valery, Çeviren: Orçun Türkay, YKY yayınları, sy.47. 48. 49, Bilnet Matbaacılık ve
Yayıncılık A.Ş. İstanbul 2018,
30 31
11