Page 17 - DESEN 9

1. ÜNİTE DESENİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ

Görsel 1.2: Oturan bir figür için küçük bir taslak (Detay), 1510-11, Michelangelo, Metropolitan Müzesi, ABD

XV. yüzyılda desenin sanatsal tasarımın temeli olduğu, dönemin önemli sanatçıları Leonardo da Vinci
(Leonardo da Vinçi) ve Michelangelo (Mikelancelo) tarafından ifade edilmiştir (Görsel 1.2). Bu yüzyıl-
larda sanat akademileri kurulmaya başlanmış, resim alanı sanat olarak ifade bulmuş ve akademik bir
anlam kazanmıştır.

Sanat akademileri ve sanatçılar; çizginin bir öge olarak düşünce ve anlatım gücü olduğunu ve desenin,
düşünsel bir çizgi yumağı olarak resim eğitiminde kullanılmasının gerekliliğini anlatmıştır. Sanatçılar
eserlerinde, eğitmenler de çalışmalarında deseni uygulamıştır. Desenin, sanat ve sanat eğitimindeki
yeri için farklı görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerden birkaçı şu şekildedir:
• Desen, biçimi görme tarzıdır.

• Resimden önce desen bilgisi gereklidir.
• Sanat eğitiminde en önemli aşama, desen çalışmaktır.
• Desen çalışmalarında, doğanın detaylı gözlemlenmesi önemlidir.
• Desen, doğayı gözlemleyerek doğanın kendisini gerçekçi bakış açısı ile göstermektir.
• Desen eğitiminde bir nesnenin dış görünüşünün çizilmesinin yanında, önemli olan detayın onu
oluşturan ögelerin gözlemlenmesi ve çizilmesidir.
Akademik sanat eğitiminin temelinde yer alan desen; plastik değerlerin kavranmasında, estetik tavrın
gelişmesinde aynı zamanda bireyde sanat algısının geliştirilmesinde ve öğretilmesinde önemli yere
sahiptir.
Desen, sadece ressamların ilgilendiği bir anlatım yolu değildir. Plastik sanatların her alanında, her za-
man gerekli bir disiplindir. Birçok sanatçı için desen; nesneyi ve formu kavramanın, incelemenin, özüm-
semenin ve algılamanın önemli bir yolu sayılır. Örneğin Rönesans’tan XIX. ve XX. yüzyıla değin birçok
heykeltıraşın heykellerinin yanında güçlü desenlerinin olduğu bilinmektedir.
Çağdaş Dönem’de sanatçılar desenlerinde daha bireysel bir anlatım biçimi uygulamıştır. Kültürel miras,
kişisel hikâye, çok anlamlılık, kamusal alan ve sosyal yaşamın sınırları sanat alanının içinde daha çok yer
almıştır. Sinema, fotoğraf gibi disiplinler, klasik sanatçılardan alıntılar desene dâhil edilmiştir. Sanatçı
sadece çağa uyum sağlayarak günümüz sanatı için yeni bir dil edinmiştir.
Sanatçı için kalem ve kâğıt her zaman vazgeçilmez araçlardır ve güncelliğini korumaya devam eder.
Yeni pratiklerin klasik ya da geleneksel araçlarla da üretilebileceğini çarpıcı bir şekilde gösteren çizgi ve
desen, tek başına da bir yapıt olarak değerlendirilmektedir.

15