Page 20 - DESEN 9

1. ÜNİTE DESENİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ

Çizimde, gözlem yapmak görsel deneyimin zenginlik ve çeşitliliğine ulaşmaktır. Nesnenin yüzeyi, biçimi
ve konumu gözlemlenirken şekiller, çizgiler ve açılarla tespitler yapılır. Desen çizerken görülen ve bili-
nen arasında çelişki yaşanır. Bu çelişkiyi aza indirmek ya da çelişkiye özgün bir yorum katmak için çizim
dili oluşturulur. Çizim dili için nesnenin ne olduğunu gözlemlerken nesnenin çizgilerini takip etmek,
açılara, biçimlere, tonlara ve ölçülere göre bir çalışma yöntemi oluşturmak önemlidir.

Desen çalışmasında bir diğer aşama da görülen ve çizmek üzere olunan görüntünün nasıl sınırlandırıl-
ması gerektiğidir. Konunun bir çerçevede ifade edilmesi gerekir. Bu sınırlandırmada karşımızda duran
görüntü için vizör ve kadraj kullanılması önemlidir. Kişinin kendisi tarafından hazırlanan bir vizör kullanı-
larak, yüzeye yerleştirilmek istenen görüntünün ya da nesnenin sınırları belirlenebilir.
Bu kelimelerin TDK’de yer alan tanımları şu şekildedir:

Kadraj: Sinema ve fotoğrafçılıkta görüntüyü çerçeve içine alma.

Vizör: Kamera, fotoğraf makinesi ve dürbünde bulunan, görüntüyü tam sınırlarıyla kesmeden veya
taşırmadan alabilmeyi sağlayan düzenek, bakaç (Görsel 1.4 ve 1.5).

Görsel 1.4: Izgaralı vizör-Vizöre yakın kompozisyon Görsel 1.5: Izgaralı vizör-Vizöre uzak kompozisyon

Sanatçılar vizöre eklenen ip veya teller ile oluşturulan ızgaranın karelerinden faydalanarak çizim yapabi-
lirler (Görsel 1.4 ve 1.5). Bu yöntem vizörden görülen şekilleri, resim yüzeyindeki görüş boyutuyla aynı
boyutta çizebilme olanağı sağlar. Sanatçıların çoğu, eserlerini oluştururken bu karşılaştırmalı yöntemleri
kullanmıştır. Izgara tellerinin vizör üzerinde oluşturduğu artı işaretleri hem çizim yapılacak yüzeye gör-
selin doğru yerleştirilmesinde hem de odak noktasının en iyi yere konumlandırılmasında yardımcı olur.
Vizör; natürmort, manzara, iç mekân, portre, figür veya herhangi bir konu için kullanılabilir. Görüntüyü
kırpmanın iki yolu vardır: konuya yaklaşma, konudan uzaklaşma veya vizöre yaklaşma, vizörden uzak-
laşma.

PERFORMANS

• Derslerde kullanmak üzere vizör ve ızgaralı vizör yapınız.

• Kullanılacak malzemeler: Maket bıçağı, makas, gri karton, cetvel, yapıştırıcı veya bant, ince
ip, 0,5 uçlu kalem.

18