Page 19 - DESEN 9

1. ÜNİTE DESENİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ

Görsel algı;
• Nesne tanıma,

• Görsel ayrıştırma,

• Görsel şekil-zemin ayırma,
• Görsel tamamlama,

• Mekânsal ilişkiler,
• Görsel sıraya koyma gibi ögelerden oluşur.

İnsanın çevresindeki farklı mesaj ve bilgiyi hızlı, açık bir şekilde görebilme yeteneği görsel keskinlik
olarak açıklanır. Bu keskinlik ilgi alanlarına göre farklılaşmaktadır. Görsel eğitimle, ilgi alanları çoğalır ve
görsel keskinlik gelişir.
Görsel uyarıcıları algılayıp gösterebilmek “görsel ifade” yeteneğidir. Görsel eğitimi başarmak için hem
görsel keskinlik hem de görsel ifade bilinçli olarak geliştirilmelidir.

Görmek, bakmanın farkındalıklı hâlidir. Nesnelerle kurulan bağ özneldir. Bakılan bir nesne görülmeye
başlandığı andan itibaren nesnenin rengi, dokusu, ağırlığı hakkında bir hisse ulaşılır. Bakılan nesnenin
hissettirdikleri ile verilmek istenen mesaj arasında bağ kurulur. Bu durum görme eyleminin gerçekleş-
tiği anlamına gelir.

El-Göz Koordinasyonu: Gözlerin algıladığı bilgiyi, ellere yönlendirerek eller ve gözlerin eş zamanlı kul-
lanımını gerektiren aktiviteler yapabilme kabiliyetidir. Gözlere ulaşan uyarana göre elleri yönlendirme
kabiliyeti, karmaşık bilişsel bir beceridir.
El, göz ve duyuların egzersizle eğitimi; tanımaya ve anlamaya yöneliktir. İlk önce görme eylemi gerçek-
leşir. Ardından duygular devreye girer. Daha sonra da anlama ile şekillenen imajı el, görerek çizer. Yani
göz görür, akıl imgeyi çizer. Desen; göz, el ve anlamanın bir sentezidir. Desen çalışmasında, imgesel bir
faaliyetle el kaslarından parmaklara geçen düşünce, düz veya eğri çizgilerle bilinçli gerçekleşir.
Desen çiziminde zihin, el, göz ve bilek koordinasyonunu sağlamak için karşıda görülen nesnenin çizimi
yapılırken gözlerin nesne üzerinde kalması, ellerin de çizmeyi sürdürmesi sağlanmalıdır. Bu eylem sık-
lıkla tekrar edildiğinde bir süre sonra alışkanlık hâline dönüşecektir.

Desen çizerken pratik içsel bir monolog geliştirmek, çizim aşamasında kişinin yol bulması için faydalı bir
yöntem olabilir. Bu içsel monologda şu sorular yer almalıdır:
• Bu şekil neye benziyor?

• Bu, kutunun çizgisi yatay mı; yoksa eğik mi?
• Bu demliğin sapı ve gövdesi arasındaki mesafe ile sapı ve kap arasındaki mesafe oranı nedir? Bu
alanın çizgi değeri ne kadar olmalı?

• Bu nesnenin köşesi ile diğer nesne nerede çakışıyor?

İçsel monologda, kişi tüm duyularıyla nesneye odaklanır. Monologda; açılı, keskin dairesel, sert veya
karmaşık gibi zihinde sürekli tekrar eden kelimeler ile elin kâğıt üzerinde devamlı hareketi sonucu zihin,
el, göz, bilek ve omuz koordinasyonunu geliştirmek mümkündür. Uzun ve akıcı çizgiler dirsek ve omuz
hareketi ile sağlanır. Uzun bir çubuğun ucuna bağlanan kalem ile çizgi çalışmaları başlarda kaleme çi-
zimde hâkimiyet sağlamak için önerilebilir.

17