Page 199 - DESEN 9

5. ÜNİTE DESENDE KOMPOZİSYON

OKUMA PARÇASI

Leonardo ile başlayan çalışmalar ve aşamalar, Raffaello (Rafello) ve Michalengelo (Mikelencelo)
ile daha sonraki ustalar tarafından sürdürülmüş, yeni yeni buluşlarla resmin kompozisyon kuralları
zenginleştirilmişti. Ne yazık ki aynı dönemlerde başlayan ve hızla gelişen Flaman resim sanatında
kompozisyona, birkaç çok büyük sanatçı dışında gereken önem verilmemiştir. Flaman resim sa-
natına dair kitaplarım arasında Edouard Michel'in (Eduvard Mişell) “Büyük Flaman Ustaları“ adlı
Fransızca bir sanat tarihi kitabının içinde, seksen kadar ressamın yüz yirmiden çok resmi var. İçle-
rinde kuşkusuz çok beğendiklerim mevcut. Ne var ki İtalyan Rönesans'ında ve daha sonraları çok
önem verilmiş olan tablonun kompozisyonuna dair kurallara Flamanlar gerekli önemi vermemiş
olduklarından, bu yüz yirmi resimden pek azı akılda kalıyor. Pek çoğu unutuluyor ve kitabı her aç-
tığınızda birçoğunu yeni görmüş gibi oluyorsunuz. Mesela Gerard Seghers (Jerar Segers) değerli
bir sanatçıdır. Ama kaç resmini gözlerimizin önüne getirebilir ve görmeden onlardan söz edebi-
liriz. Bu çıkış noktasından yararlanarak her ressamın, kompozisyon kurallarından sevebildiklerini
ve uygulayabildiklerini hiçbir zaman unutmaması gerekir, diye düşünüyorum ve öğüt veriyorum.

Psikologlarca kabul edilen bir görüş vardır. “İllüzyon, fizik kanunları ile ilgili algı yanılmalarıdır.
İllüzyonda algının bir objesi vardır. Halüsinasyonda obje yoktur. Halüsinasyon, gerçekte bulun-
mayan uyarımları algılıyor gibi olmaktır.”

Şimdi bu bilimsel kabulleri resme uygulayalım. Ben Paul Cezanne'ın (Pol Sezan), Clauda Mo-
net’nin (Klot Mone) bir resminde denizler görüyor ve bunlardan duygulanıyorsam, yani sanat
zevki alıyorsam, bu normal bir yanılmadır. Çünkü tuvalin içine denizler, dağlar sığmaz ama. Ben
mevcut bir objeden ve perspektifin gözü yanıltmasından yararlanarak duygulanabilirim.

Görsel 5.31: Vetheuil (Viteül) Manzarası, 1789, Claude Monet, Victoria Ulusal Galerisi, Melbourne
(Melbörn), Avustralya

197