Page 200 - DESEN 9

5. ÜNİTE DESENDE KOMPOZİSYON

OKUMA PARÇASI

Gelelim kompozisyona, psikoloji profesörü Dr. Sabri Özbaydar kitabında kompozisyon için “Ge-
nelde parçaları bir araya getirerek daha üstün düzeyde bir bütün meydana getirme oluşumu-
dur.“ diyor. Bu tanımlama, sanat için yapılmıyor ama bizce resmin düzenlemesine çok uyuyor.
Aslını ararsak bir resmin kompozisyonunun, düzenlemesinin başarılı olabilmesi için, önce onun
sağlam ve kusursuz bir deseni olmalıdır. Bunun için formlar birbirine bağlanmalı, birbirinden ha-
bersiz kalmamalı ve anlatımları tabloya yarar sağlamalı, güç katmalıdır.

Sonra resimde kullanılan ya da resim için seçilen ton dereceleri dikkatle uygulanmalıdır. Yani
resimdeki açıklık ve koyuluklar, başka bir deyimle ışık ve gölgeler resme gelişigüzel konmamalı-
dır. Bu konuda birtakım estetik kuralları, hatta orantı önerileri vardır. Bu kurallar ve öneriler göz
önünde bulundurulmalıdır. Mesela resmin yarısını çok koyu, diğer yarısını çok açık yapmak hatalı
bir davranıştır. Bazı kişiler resmin bir bölümünü, ton derecesi bakımından koyu griye yakın olan
kırmızı ya da mavi ile boyarlar. Diğer taraflarını da açık griye yakın renkler sürerler ya da beyaz
bırakırlar. Bu davranış onların ton dereceleri konusundaki bilgisizliklerini gösterir. Çünkü ünlü
hoca Andre Lhote’un deyimi ile gözümüz çok kaprisli bir organdır. Hoca, bu acımasız gözümüz
böyle bir resim üzerinde durmaz geçer, diyor. Çünkü ton dereceleri iyi yerleştirilmemiş bir tablo-
da denge sağlanamaz. Formlar bir tarafa kayar. Bu da resimde güçsüzlüğe neden olur. Yapıt da
resim sanatı basamaklarının çok altında kalır.

Hele resmin renklendirilmesi başlı başına bir problemdir. Kompozisyonda olduğu gibi renk için,
resimdeki renk sanatı için yazılmış birçok Fransızca, İngilizce kitap vardır. Burada kısaca söyleye-
bildiğimiz ilk koşul tablodaki renklerin uyumlu olmasıdır. Bundan başka, elektromanyetik dalga
uzunluklarının farklı olması nedeniyle renklerin ton dereceleri birbirinin aynı olmadığından, tab-
loya konulurken bu özelliklerinin de göz önünde bulundurulması gerekir. Renk lekeleri, ton dere-
celeri konusu ile de ilgilidir. Tabloya koyacağımız renk, ayrıca uygulayacağımız perspektif ile de
kavga etmemelidir. Yani klasik bir perspektif uygulanan resimde, parlak renkler kullanılmamalıdır.

Kısaca özetlersek resim sağlam malzemenin bilinçle kullanılmasıyla kalıcı olmalı, alıcısını aldatma-
malı ve daha önemlisi yapımcısını da yüzyıllar boyu yaşatmalıdır.

• Okuma parçasında adı geçen sanatçıların, dünya resim sanatına yaptığı katkılarını, dürüstlük, sabır,
sorumluluk değerleri açısından değerlendirerek düşüncelerinizi söyleyiniz.

Kaynak: Aykut,M. (1979, Ocak). Resim Kompozisyon Üzerine, Ankara Sanat Dergisi, Sayı:153, s.10-13.

198