Page 70 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

Elbise üstü nakışları, iç ve dış mekânda bulunan unsur-
lar; çiçek, ağaç, kaya gibi tabiat elemanları (Görsel 3.12),
portrede erkeklerin sakal ve bıyıkları, kadınların saçları,
kaşları en ince ayrıntılarına kadar işlenir. Minyatür sana-
tında tarama, akıtma, noktalama, tonlama gibi her türlü
boyama tekniği kullanılabilir (Görsel 3.13). Özellikle port-
re çalışmalarında yüz renklerinin sürülüp tamamlanma-
sından sonra “su rötuşu” denilen bir işlemle arzu edilen
renkte bir su, fırça ile yüzün üzerinden geçirilerek bütün
çizgi ve noktaların birbirleri ile kaynaşması sağlanır.
Osmanlı Ehl-i Hiref Okulu minyatürleri, geometride-
ki altın oran kuralına bağlı olarak altın dikdörtgen içine
yığma perspektif ile nakşedilirdi. Bu minyatürler genel
olarak 3 bölüme ayrılmaktadır:
1. Obje bölümü
2. Konuya bağlı bölümler
3. Zenginleştiren ve estetik oluşturan bölümler
Kompozisyonda obje, konuyla ilgili olan ifadenin mer-
kez noktasıdır. Bu bölüm minyatür sanatında önde ve
ortada olacak şekilde, konumuna göre diğer figürlerden
Görsel 3.12: Zeytin Hasadı, Ülker Erke, öz. kol.
daha büyük belirtilmektedir. Diğer bölümler, objenin
çevresine dağılmış olarak gösterilir.
Genel olarak Osmanlı minyatüründe görülen teknikler
ise şu şekildedir:
1. Objenin Yerleştirilme Tekniği: Obje, anlatılmak iste-
nen konunun odak noktasıdır. Sayfanın genellikle ön ve
orta bölümünde bulunur. Sosyal konumuna göre objeler-
de boyut farkı görülür.
2. Yığma Tekniği: Figürler arazi şekilleri üzerinde önde,
arkada, sağda veya solda kütleler oluşturur. Sanatçı fi-
gürleri, sıraya girmiş öğrenciler gibi göstermek zorunda
kalır. Figürlerin konumu neresi olursa olsun büyüklükleri
aynıdır. Bütün figürlerin görünür olmasına dikkat edilir.
3. Sıralama Tekniği: Bu teknik de yığma tekniğine ben-
zemektedir. Tek farklılık dar mekânda figürlerin sağdan
sola, soldan sağa, yan yana, enine hafif diyagonal olarak
sıralanmasıdır.
4. Perdeleme Tekniği: Arazili tasvirlerde kullanılır. Ara-
ziye yayılmış olan figürlerin dağılım şekilleri önde, arka-
Görsel 3.13: Çapkın, Serkan Çelik, da, uzakta veya yakında oluşları ile gösterilir.
Sanatçının kendi koleksiyonundan.
5. Kümeleme Tekniği: Nakkaş Osman ve Levni minya-
türlerinde sıkça görülür. Kalabalık toplulukların bir arada
gösterilmesi amacıyla uygulanır. Figürler omuz omuza
veya az aralıklarla gösterilir. En alttaki figür ile en üstteki
figür aynı büyüklüktedir.
6. Tek Figür Yerleştirme Tekniği: Figürün çizileceği yü-
zeyin orta noktası bulunur ve figür bu noktada işlenir.
Dengeli bir görünüm arz eder. Bu tür minyatürlerde boy
enin 2.5 katıdır.
7. Dağınık Tek Figür Tekniği: Figürler ikişerli, üçerli mi-
nik gruplar veya daha kalabalık gruplar hâlinde sayfanın
her yerine dağılırlar (Görsel 3.14). İnsan figürleri, mutla-
ka birbirlerinden kopuk olarak gösterilir.
Görsel 3.14: Düğün, Ömer Faruk Atabek, öz. kol.
67