Page 68 - MÜZE EĞİTİMİ 12

2.2.5. Türkiye’de Müze Eğitiminin eski eserleri gösterecektir. Müze mevcut olmayan
Tarihsel Gelişimi yerlerde öğretmen; kale, sur ve su kemeri gibi eski
Türkiye’de Tanzimat’tan bu yana Satı Bey, İsma- eserleri gösterir ve bunların geçmişine ilişkin bilgi
il Hakkı Baltacıoğlu, Halil Ethem Eldem ve Remzi verir.” denilmektedir. 1929 yılında yayımlanan Yeni
Oğuz Arık gibi aydınlar müzelerin eğitimdeki işle- İlk Mektep Talimnamesi’nin 16. maddesi, pazarte-
vini vurgulamışlardır (Görsel 2.62 ve 2.63). Okul si günü öğleden sonraki zamanın gezi işlerine ve
müzesi kavramının pedagojik bir anlayışla eğitim okul içinde konferans, konser, temsil gibi sosyal
sürecine dâhil edilmesinde önemli rolü olan Satı eğlencelere ayrılmasını istemektedir. Belgenin 46.
Bey, okul içindeki eğitimi yeterli bulmamış, öğrenci- maddesinde ise inceleme ve gözlem gezilerine
lerin okul dışında yaşanan gerçekleri de yakından çıkılmadan önce öğrenciye bu etkinliğin niçin ve
tanımaları için toplumsal ve tarihî çevreyi inceleme nasıl yapılacağının anlatılması belirtilmiştir. Aynı
gezilerini öğretim yöntemi olarak kullanmıştır. maddede öğrencinin bir gözlem defteri tutmasının
ve buraya gezi sonuçlarını düzenli şekilde yaz-
Türkiye’de resim müzesi kurma fikri ilk kez 1883 yı- masının sağlanması önerilmektedir. 1932 yılında
lında yayımlanan Güzel Sanatlar Talimnamesi’nde açılan halkevlerinde müze kolları oluşturulmuştur.
yer almıştır. Müzelerin pedagojik açıdan düşünül- 1958 yılına kadar ilkokul programlarında müzelerin
mesi ve eğitim ortamı olarak kullanılması düşün- ve tarihî yerlerin öğretim amacıyla kullanılmasına
cesi 1909 yılında Darülmuallime (öğretmen yetiş- etkin biçimde devam edilmiştir. Aynı yıl Millî Eği-
tiren ilk Osmanlı resmî kurumu) müdür olarak Satı tim Bakanlığı “Öğretmenler İçin Müze El Kitabı”nı
Bey’in atandığı yıllarda oluşmuştur (Görsel 2.64). çıkarmıştır.

1962 yılında Uluslararası Müzeler Konseyi Türkiye
Millî Komitesi tarafından müzelerin eğitimdeki rolü
hakkında UNESCO Bölge Semineri düzenlenmiş-
tir. Bu seminerde müzelerden geniş çaplı olarak
eğitimde sürdürülebilir biçimde nasıl yararlanılaca-
ğı etraflıca tartışılmıştır. ICOM Türkiye Millî Komi-
tesi 1963 yılında “Müzelerin Teşkilatlanması: Pra-
tik Öğütler” adlı kitabın Türkçe olarak basılmasını
sağlamıştır. Kitabın yedinci bölümünde müzede
eğitimin kimler tarafından, nasıl ve nerede verile-
Görsel 2.62: Satı Bey Görsel 2.63: Remzi Oğuz ceğine ilişkin ayrıntılar yer almaktadır.
Arık
1982’de düzenlenen Birinci Millî Kültür Şûrası’nda
“müzede eğitim” tekrar vurgulanmış ve büyük mü-
zelerde çocuk bölümleri kurulması önerilmiştir.
1986’da Millî Eğitim Bakanlığınca okul müzelerine
ilişkin yönerge yayımlanmıştır. 1988 yılında düzen-
lenen 12. Millî Eğitim Şûrası’nda yine müze vurgu-
su yapılmış ve ilgili kararların 17. maddesinde mü-
zeyle ilgili olarak “Okullarda tabiat koleksiyonları,
müzeler, sergiler, seralar ve hayvan yetiştirme yer-
lerinin kurulması; öğrencilerin gözlem, araştırma
ve uygulama yapmalarının teşvik edilmesi; çevrede

Görsel 2.64: Darülmuallim, İstanbul mevcut müzelerin ve benzer yerlerin gezdirilmesi”
Müze eğitimindeki asıl gelişme, 1923-1925 yılları ifadesi yer almıştır. 1992’de ve 1995’te okul müze-
leriyle ilgili yeni yönergelerin yayımlandığı görül-
arasında Maarif Kongresi adıyla Ankara’da topla- mektedir.
nan Heyet-i İlmiye’nin çalışmalarıyla başlamıştır.
1923’te Ankara’da toplanan 1. Heyet-i İlmiye’de Et- 1990’da önce Antalya Arkeoloji Müzesi çocuk bi-
nografya Müzesi, Millî Müzenin oluşturulması ve rimi, Ankara Üniversitesi Oyuncak Müzesi ve
okul müzelerinin kurulması konularına yer verilmiş- daha sonra 1995’te İstanbul Arkeoloji Müzesinde
tir. Bu süreçte 1923-1930 yılları arasında Bursa ve çocuk bölümleri kurulmuştur. Özel müzeler başta
İstanbul’da birer okul müzesi açılmıştır. 1926 yılın- olmak üzere çok sayıda müzede yeni müzecilik
daki İlköğretim Programı’nda müze ve eski eserlerin anlayışının da etkisiyle eğitim etkinlikleri yapıldığı
öğretimde kullanımına dikkat edilmesi gerektiğine görülmektedir. Başta İstanbul’daki Sabancı Müze-
ilişkin bir vurguya rastlanmaktadır. 1926’daki İlkokul si, Rahmi Koç Müzesi ve İstanbul Modern olmak
Tarih Dersi Programı’nın 6. maddesinde “Mevcut üzere artık çok sayıda müzenin eğitim atölyesi ve
olan yerlerde öğretmen, öğrencisine müzeler ve çocuk birimi bulunmaktadır.

66
66 Müze Eğitimi