Page 37 - TEMEL DESEN (seçmeli 9 sınıf)
P. 37
DESENİ OLUŞTURAN ÖGELER VE İLKELER
Zıtlık: Desende tek düzelik ve simetriden kaçınmak
için birbirine zıt ögelerin bir arada kullanılması gere-
kir. Eserde yatay vurgunun yanında dikeye yer ver-
mek, koyu değerlerin yanında açık değerlerle düzen-
lemeler yapmak hareket etkisi oluşturur ve dengeyi
sağlar. Zıtlıkta denge kurulması birçok şeyi çözümle-
yecektir. Çünkü görsel anlamda en önemli belirleyici
özellik zıtlık kavramındadır. Ölçü zıtlığı, aralık zıtlığı,
renk zıtlığı, doku zıtlığı, biçim, üslup zıtlıkları ilgi top-
ladığı için önemlidir. Uzun-kısa, kalın-ince, dar-geniş,
yuvarlak-köşeli, sert-yumuşak, mat-parlak, kuru-ıs-
lak, hafif-ağır, siyah-beyaz gibi örnekleri çoğaltmak Görsel 2.19: Patenciler (detay), 1982, Pierre Bonnard (Piyer
mümkündür (Görsel 2.19). Banırt), Van Gogh Müzesi, Amsterdam
Birlik-Bütünlük: Desende seçilen konu ile eseri meydana getiren elemanların bir-
biri ile uyum içinde betimlenmesi; biçimsel, kurgusal ve organik olarak bütünlüğün
sağlanmasıdır. Bir desenin tamamlanmış olabilmesi için bütünlük ilkesine ulaşma-
sı gerekir. Bütünlük; kompozisyonu dağınıklıktan kurtarır, ritim etkisini güçlendirir,
konunun anlaşılmasını ve yorumlanmasını kolaylaştırır. Birlik-bütünlük, sanat öge
ve ilkelerinin etkin kullanımıyla elde edilir. Benzer çizgi, renk, şekil, doku, değer
veya formlar kullanılarak birlik-bütünlük oluşturulur (Görsel 2.20).
Görsel 2.20: Desende birlik-bütünlük, Nuriddin ÇELENK
DERS İÇİ ÇALIŞMA
Yukarıdaki Görsel 2.20’yi birlik-bütünlük ilkesi bakımından inceleyiniz. Verilen so-
ruları cevaplayınız.
1. Çizgi, doku, şekil bakımından bütünlük nasıl sağlanmış? Söyleyiniz.
2. Görseli nesnelerin dağılımı, oranları, büyük-küçük ilişkileri açısından değerlen-
diriniz. Düşüncelerinizi yazınız.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
35
