Page 38 - TEMEL DESEN (seçmeli 9 sınıf)

2. ÜNİTE
Boşluk-Doluluk: Desen çizilirken nesneler arasındaki
uzaklık ve yakınlık ilişkisi, nesneler arasında bırakılan
boşluk ile oluşturulur.
Desende başarı, dolu alanlar (mas) ile boş alanların
(espas) yerinde ve dozunda kullanılmasıyla elde edilir.
Göz yanılsaması ile ön-arka plan hissi, çalışmada verilir.
Varlıkların biçimleri çizgi ve lekenin etkili kullanımı ile
algılanır. Çizgi ve leke, boşlukların ayırt edilmesini de
sağlar. Boşluklar aynı zamanda açıların, hareketin
belirlenmesini ve parça-bütün ilişkisinin kurulmasını
sağlar (Görsel 2.21).
Vurgu: Desende kurgulanan kompozisyona ilgiyi
çekebilmek ve izleyiciyi aktif bir konuma getirmek
için kullanılır. Sanatçı bu şekilde izleyicinin dikkatini
konunun belli ögelerine yönlendirir.
Vurgu birden fazla olabilir, tasarımın tümünü kaplamaz
ancak mutlaka fark edilir ve bazen de tasarımın tümüne
yol gösterici olabilir. Zıtlık, açıklık-koyuluk ve boyut;
vurguyu oluşturulabilir.
Altın orana göre kompozisyonda vurgunun yerleşeceği
etkili alanlar bulunabilir. Bunun için kompozisyonun
yatay ve dikey üç eşit parçaya bölünmesi ve ilgi
merkezinin bu kesişme noktalarından birine
yerleştirilmesi yetecektir (Görsel 2.22).
Görsel 2.21: Desende boşluk-doluluk, Nuriddin ÇELENK

BİLGİ NOTU

Altın Oran: Plastik sanatlarda en geçerli ölçülen-
dirme sistemi olan altın oran, bir yüzeyin parçalara
bölünürken parçalar arasındaki uyumun sayısal ve
geometrik olarak ifade edilmesidir. Yani bir bütün
iki parçaya ayrıldığında küçük parçanın oranının
büyük parçanın bütüne oranına eşit olmasıdır.
Formül ile ifade edecek olursak:

Görsel 2.22: Çocuk Tutan Kadın, 1636, Rembrandt, Güzel
Sanatlar Müzesi, Budapeşte

36