Page 228 - TÜRK İSLAM SANATI 11

G-H
galeri : Örtülü geçit, uzun sofa, divanhane, dehliz.
gravür : Ağaç ya da maden üzerine kazılarak yapılan kalıplardan kâğıda basılarak yapılan resim, kazıma resim,
oyma baskı.
grifon : Baş ve kanatları kartal, gövdesi aslan biçiminde mitolojik yaratık.
han : Kent içinde yer alan ticaret ya da geçici konaklama yapısı.
hangâh : Eskiden gezginlerin ve yoksul yolcuların barındıkları, misafirhane niteliğindeki tekke.
hayat ağacı : Türk ve İslam süsleme sanatlarında hurma ve benzeri ağaçlara verilen ad.
hazire : Etrafı çitli, duyarlı ya da parmaklıklı aile mezarları.
hünkâr mahfili : Osmanlı camilerinde padişahların namaz kılmaları için ayrılmış, özel kapısı ve merdiveni olan,
parmaklıklı yüksekçe yere verilen isimdir.

I-İ
imaret (imarethane) : Osmanlı Devleti Dönemi'nde yoksullara yardım amacıyla oluşturulan hayır kurumlarına verilen
isimdir.

K
kaide : Taşıyıcı bir yapı ögesinin veya bir heykelin oturduğu ayaklık, taban.
kasnak : Bir kubbeyi taşıyan, daire, kare ya da çokgen planlı kaide, kubbe kasnağı, kubbe bileziğinin adı.
kemer : 1. İki sütun veya iki ayak arasındaki bir açmanın üstünü örtmek için uçları bu sütun veya ayaklara
oturmak üzere yay seklinde yapılan ahşap, maden ya da kagir yapı parçası. 2. Yay seklinde çerçeve.
kilit taşı : Kemer, kubbe ve tonozların tepe noktalarına konan, örgüyü kilitleyerek üstüne gelen ağırlığı yanındaki
taşlara aktaran taş, anahtar taşı.
kompozit : Gerecin birim hacmine isabet eden dolu hacim.
korkuluk : (Küpeşte) Köprü, merdiven, balkon gibi düşme tehlikesi olan yerlerin kenarlarına dikilen alçak duvar
ya da parmaklık.
köşk mescit : Anadolu Selçuklu kervansaraylarında avlunun ortasında yer alan ve dört kemerle taşınan kare planlı
bir altyapı üzerinde yükselen küçük mescit.
külah : Silindir veya çokgen prizma biçimindeki kulelerin ya da minarelerin üstünü örten sivri çatı.
külliye : Selçuklular ve Osmanlılarda, bir cami ile birlikte kurulmuş medrese, muvakkithane, türbe, aşhane,
daruşşifa, hamam, sebil, çeşme, çarşı ve benzeri yapıların meydana getirdiği dînî ve toplumsal merkez.

kümbet : Gömme bölümü, gövde (ziyaret) bölümü ve kubbesinin üstünde külahı bulunan mezar anıtları için
kullanılan ad.
kündekâri : İslam sanatında özellikle Selçuklu ve Osmanlıda önemli kapıların geometrik bir bezeme meydana
getirecek şekilde kesilmiş küçük tahta parçaların geçmeli olarak birleştirilmesiyle yapılması
tekniğidir.

M-N
maksure : 1. Eski camilerde parmaklıklarla ayrılmış yüksekçe yer, hünkâr mahfili. 2. Eski evlerde en mahrem yer.
mihrap : Camilerin kıble duvarında bulunan ve imamın namaz kıldırırken durması için ayrılmış olan girintili
yere verilen isimdir.
minai : Sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla oluşturulan özel bir çini tekniği.
minber : Camilerde hatibin üzerine çıkıp hutbe okuduğu, merdiveni ve çoğu kez üstü külahlı bir bölümü olan
yere verilen isimdir. Minberler ahşap veya taştan yapılırlar ve korkulukları bezemelidir.
mozaik çini : İslam sanatında yapı yüzeylerini süslemek için renkli sırlı tuğlaların çeşitli biçimlerde kesilerek bir
mozaik gibi yan yana dizilerek uygulanması tekniğine verilen isimdir.

225