Page 96 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

BÜST

FRANZ XAVER MESSERSCHMİDT

Franz Xaver’in Yüzleri
Franz Xaver Messerschmidt Avusturya’nın Bavyera şehrinde 6 Şubat 1736’da
doğdu (Görsel 2.45). Erken yaşta babasını kaybedince heykeltıraş olan dayısı Jo-
han Baptist Straub ile bir süre yaşadı. Viyana Güzel Sanatlar Akademisine girerek
dikkatleri üzerine çekti. Hocası Martin Van Meytens’in desteği ile aranan bir port-
re sanatçısı oldu. Akademide on yıldan fazla süre geleneksel heykeller üzerine
çözümlemeler yaptı. Yunan ve Mısır sanatına ait ölçü birimlerini inceledi. Baba
figürü olarak gördüğü hocası Martin Van Meytens’in ölümü ile ruhsal durumunda
bir çöküş yaşayarak akademik kariyerinden vazgeçti.
1777’den sonra kendini model olarak kullandığı yetmişe yakın ‘‘Karekter Ka- Görsel 2.45: Franz Xaver
faları’’ olarak adlandırdığı acılı yüz ifadelerini betimlediği büst serisini oluştur- Messerschmidt
muştur (Görsel 2.46). Bu büstler yaşadığı dönemde anlaşılmasa da kendinden
sonra gelen birçok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Soyluların görkemli güç ve
servetinin vurgulandığı 18. yy. heykel anlayışını kıran Franz Xaver insanın ifadesi-
ne odaklanarak döneminden farklı düşünen bir anlayış sergilemiştir.
Franz Xaver’in ‘‘Karekter Kafaları’’ adlı büst serisini üç grupta inceleyebiliriz.
Az sayıda doğal yüz ifadelerinin olduğu birinci grup, çene, ağız ve burun şekil-
lerinin yukarı doğru uzatıldığı ikinci grup, son olarak sarsıcı ve baş döndürücü
ifadelerin olduğu 54 büstü içeren üçüncü gruptur.
Franz Xaver 1783’te Slovakya’da öldüğünde geride bıraktığı ‘‘Karekter Kafa-
ları’’ serisi uzunca bir süre keşfedilmeyi beklemiştir (Görsel 2.47). Hiç kimseyi
memnun etme telaşında olmadan gerçekleştirdiği aşırı ifadesel büstleri, ölü-
münden iki yüzyıl sonra anlaşılabilmiştir. 20. yy. bilimsel buluşların ve psikana-
lizin gelişimine koşut olarak fizyognomi (Bir kişinin karekterini yüzün şeklinden
değerlendiren bilim dalı.) biliminin katkılarıyla Franz Xaver’in büstleri gerekli de- Görsel 2.46: Franz Xaver
ğeri kazanmıştır. Messerschmidt çizimleri

Görsel 2.47: Karekter Kafaları Serisi, Franz Xaver Messerschmidt, Getty Müzesi, Avusturya

93