Page 100 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

BÜST

12.2.2. Kalıp Alma Yöntem ve Teknikleri

Alçı Çeşitleri

Alçı taşı doğada bulunan düşük yoğunlukta bir taştır. İnsan yaşamı için toksik olmayan alçı taşı, bitki ve hayvan
yaşamını destekleyici nitelikte olduğundan iç mekân yapı malzemelerinin temel taşıdır. Alçı taşının 158 °C’de pi-
şirilmesiyle elde edilmektedir. Alçı su ile karıştırılınca macun kıvamını alıp yitirdiği suyu alarak donar ve katı hâle
gelir. Beyaz renkli ince toz şeklinde bir yapı malzemesidir. Ham alçının hidratasyonu (su ile girdiği reaksiyonu) çok
hızlı olup saflığına bağlı olarak 3-15 dakika sürer.
Mimari yapıların kabartma ve süsleme elemanlarında, duvar ve tavan kaplamalarında, sağlık sektöründe (orto-
pedi-diş) toprağın tuzdan arınması için tarımda da kullanıldığı gibi inşaat sektöründe kaplayıcı malzeme olarak da
kullanılmaktadır. Alçının insan yaşamını tehdit etmeyen özelliği yanmaz ve dayanıklı olmasıdır. Alçı tebeşir tozu,
beyazlatıcı madde ve tutkalla karıştırılarak beyaz, akışkan bir kaplama malzemesi elde edilir. Oymalı mobilyaların
ahşap ve taş yüzeylerin boyanmaya hazır hâle getirilmesinde kullanılır.
Alçı malzemesi kolaylıkla işlenebilir. Yaratıcı ve estetik uygulamalara olanak sağlar. Bu özellik, tasarımda ve
uygulamada esneklik sağlar. Çevre kirliliği yaratmaz.

Sıva Alçısı: Yapıların iç mekânlarında mastar, mala ve spatula ile ya da makine yardımıyla uygulanan, geç ka-
tılaşan perlitli bir alçı türüdür.

Saten Alçı: İç mekân yüzeylerinde mastar, mala ve spatula ile ya da makine yardımıyla uygulanan dayanıklı
son kat perdah alçısıdır.

Dolgu Alçısı: Ağırlıklı olarak derz boşluklarının doldurulmasında yapı içi kırık, çatlak ve boşlukların kapatılma-
sında kullanılan alçıların ortak adıdır.

Kartonpiyer Alçısı: ‘‘Paris alçısı’’ diye de tabir edilen, dekorasyon amacıyla kullanılan, çabuk katılaşan bir alçı
türüdür.

Alçı Kalıplama Teknikleri

Yapılan çalışmalardan verim alabilmek için kalıp almada daima kartonpiyer alçısı kullanılır. Kartonpiyer alçısı
daha dayanıklıdır ve daha çabuk kuruma özelliğine sahiptir. Kalıbı alınacak çalışmaya talebe göre iki farklı kalıp
alma yöntemi uygulanabilir. Yöntemlerden birincisi döküm sonrasında parçalanarak açılan ölü kalıp alma yönte-
midir. Parça sayısı az olan bu yöntemle alınan kalıptan sadece tek bir döküm çıkarılabilir. İkinci kalıp alma yöntemi
ise daha dayanıklı ve uzun ömürlü olan çoğaltma kalıbıdır. Bu yöntemle kalıbı alınan işin birden fazla dökümünü
yapabilmek mümkündür (Görsel 2.51).

Görsel 2.51: Çok parçalı çoğaltma kalıbı

97