Page 47 - ÇOK SESLİ KORO | 10
P. 47

3. ÜNİTE


               Vokaller

               Seslerin ağız içinde herhangi bir engele çarpmadan meydana geti rdiği sesli fonemlere vokal (sesli harf, ünlü) denir.
            Vokal türleri solunum yolunun açıklık seviyesine göre değişir. Bu değişiklik; çenenin açıklık seviyesi, dudakların düz ya da
            dairesel hareketleri ve dilin yüksekliği ile alçaklığına göre elde edilir. Vokallerin meydana geliş türlerine göre dilin arkası,
            ortası ya da uç kısmı yükseklik farkı gösterir.

               Türkçede “a, e, ı, i, o, ö, u, ü” olmak üzere sekiz vokal bulunur (Tablo 3.1).

            Tablo 3.1: Vokal Türler�
                               Vokal Türleri                                     Vokaller
             Kalın (art) vokaller                            a, ı, o, u
             İnce (ön) vokaller                              e, i, ö, ü


                      12. ETKİNLİK

                  Aşağıdaki tabloda kalın vokaller kullanılarak oluşturulan örnek kelimeler verilmişti r (Tablo 3.2). Verilen örnekle-
               ri kalın vokallerin oluşumuna dikkat ederek okuyunuz.

               Tablo 3.2: Kalın Vokaller
                Kalın (Art)    Alt Türleri                 Kalın Vokallerle İlgili Örnek Kelimeler
                 Vokaller
                                Kalın a      açma, adam, ana,  Ankara,  anma,  arda, arka, ata, atama,  atma
                    a          İnce a (â)    ahlâk, alâka, ambalâj,  bestekâr, isti klâl,  lâsti k
                               Uzun (â)      âciz, âdeta,  âlim, âşık, nâme, nâne, sâbit
                    ı                        çıtı r çıtı r, gıcır gıcır, ılık, ılımlı, ısı, ışık, kıpır kıpır, kıtı r kıtı r, yıllık
                    o                        bono, Bozok, monoton, obruk, oda, odun, olur, onur, Orçun, ot, oyun, ozon
                                Kalın u      uçak, uçurtma, ufuk, ulu, umut, unutmak, uyku, uzun
                    u
                               İnce u (û)    hülya, lügat, rüya, sükûn, sükûnet




                      13. ETKİNLİK

                  Aşağıdaki tabloda ince vokaller kullanılarak oluşturulan örnek kelimeler verilmişti r (Tablo 3.3). Verilen örnekleri
               kalın vokallerin oluşumuna dikkat ederek okuyunuz.

               Tablo 3.3: İnce Vokaller
                 İnce (Ön)     Alt Türleri                  İnce Vokallerle İlgili Örnek Kelimeler
                 Vokaller
                                Açık e       bel, bölge, Edirne, efe, evet, haber
                    e
                                Kapalı e     berber, ece, elbise, gece, hemşire, kedi, mendil, pencere, tencere
                                 Kısa i      için, içlik, iki, ikilik, iri, isim, iyilik, izci
                    i
                               Uzun i (î)    beşerî, fennî, hayatî , hukukî, ilmî, millî, sunî
                    ö                        ödenek, ödül, öğrenmek, örnek, öte, öykü, özlem
                    ü                        üçgen, üçüncü, ünlem, ünlü, üşenme, ütü, üzülme, üzüntü




                      ARAŞTIR-PAYLAŞ

                 Siz de kalın ve ince vokallerin kullanıldığı kelime örnekleri araştı rınız. Bulduğunuz kelimeleri sınıf ortamında paylaşınız.





          46 ÇOK SESLİ KORO 10
   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52