Page 48 - ÇOK SESLİ KORO 10

3. ÜNİTE

Vokaller

Seslerin ağız içinde herhangi bir engele çarpmadan meydana getirdiği sesli fonemlere vokal (sesli harf, ünlü) denir.
Vokal türleri solunum yolunun açıklık seviyesine göre değişir. Bu değişiklik; çenenin açıklık seviyesi, dudakların düz ya da
dairesel hareketleri ve dilin yüksekliği ile alçaklığına göre elde edilir. Vokallerin meydana geliş türlerine göre dilin arkası,
ortası ya da uç kısmı yükseklik farkı gösterir.

Türkçede “a, e, ı, i, o, ö, u, ü” olmak üzere sekiz vokal bulunur (Tablo 3.1).

Tablo 3.1: Vokal Türleri
Vokal Türleri Vokaller
Kalın (art) vokaller a, ı, o, u
İnce (ön) vokaller e, i, ö, ü

12. ETKİNLİK

Aşağıdaki tabloda kalın vokaller kullanılarak oluşturulan örnek kelimeler verilmiştir (Tablo 3.2). Verilen örnekle-
ri kalın vokallerin oluşumuna dikkat ederek okuyunuz.

Tablo 3.2: Kalın Vokaller
Kalın (Art) Alt Türleri Kalın Vokallerle İlgili Örnek Kelimeler
Vokaller
Kalın a açma, adam, ana, Ankara, anma, arda, arka, ata, atama, atma
a İnce a (â) ahlâk, alâka, ambalâj, bestekâr, istiklâl, lâstik
Uzun (â) âciz, âdeta, âlim, âşık, nâme, nâne, sâbit
ı çıtır çıtır, gıcır gıcır, ılık, ılımlı, ısı, ışık, kıpır kıpır, kıtır kıtır, yıllık
o bono, Bozok, monoton, obruk, oda, odun, olur, onur, Orçun, ot, oyun, ozon
Kalın u uçak, uçurtma, ufuk, ulu, umut, unutmak, uyku, uzun
u
İnce u (û) hülya, lügat, rüya, sükûn, sükûnet

13. ETKİNLİK

Aşağıdaki tabloda ince vokaller kullanılarak oluşturulan örnek kelimeler verilmiştir (Tablo 3.3). Verilen örnekleri
kalın vokallerin oluşumuna dikkat ederek okuyunuz.

Tablo 3.3: İnce Vokaller
İnce (Ön) Alt Türleri İnce Vokallerle İlgili Örnek Kelimeler
Vokaller
Açık e bel, bölge, Edirne, efe, evet, haber
e
Kapalı e berber, ece, elbise, gece, hemşire, kedi, mendil, pencere, tencere
Kısa i için, içlik, iki, ikilik, iri, isim, iyilik, izci
i
Uzun i (î) beşerî, fennî, hayatî, hukukî, ilmî, millî, sunî
ö ödenek, ödül, öğrenmek, örnek, öte, öykü, özlem
ü üçgen, üçüncü, ünlem, ünlü, üşenme, ütü, üzülme, üzüntü

ARAŞTIR-PAYLAŞ

Siz de kalın ve ince vokallerin kullanıldığı kelime örnekleri araştırınız. Bulduğunuz kelimeleri sınıf ortamında paylaşınız.

46 ÇOK SESLİ KORO 10