Page 131 - ÇALGI EĞİTİMİ KLARNET | 10

4.4. Türk Müziğinde Kullanılan Modal Diziler

Nihâvend Makamı

Nihâvend makamının durağı rast perdesidir. Seyri inici-çıkıcıdır. Bazen
çıkıcı veya inici olarak seyre başlansa da hemen inici-çıkıcı seyre geri
döner. Bûselik makamı dizisinin rast perdesine göçürülmesi ile oluştu-
rulmuş şed bir makamdır. Bûselik beşlisine güçlü (Nevâ) üzerine kürdî
dörtlüsü eklenerek veya bûselik beşlisine hicaz dörtlüsü eklenerek oluş-
turulan iki şekli vardır. Batı müziğindeki sol minör dizisine denk gelmek-
tedir. Güçlüsü Nevâ perdesidir. Bu perde üzerinde kürdî veya hicaz çeş-
nisiyle yarım kalış yapılır. Donanıma si ve mi küçük mücennep bemolleri
yazılır. Diğer değişen sesler eser içerisinde gösterilir. Birinci aralıktaki
bakiye diyezli fa sesi (ırak perdesi) yeden sesidir.
Genişlemesi hem tiz hem de pes tarafa doğru yapılabilmektedir. Tiz ta-
rafa doğru güçlü Nevâ perdesi üzerindeki nevâ dörtlüsünü Gerdaniye
perdesi üzerine bûselik beşlisi getirerek Nevâ’da kürdî dizisi olarak geniş-
letilebilir. Pes tarafta ise yegâh perdesi üzerine hicaz dörtlüsü eklenerek
yapılır. Böylece Yegâhtan Nevâ’ya kadar olan bölgede bir Hümâyun dizisi
oluşmuş olur.
Güçlü civarından seyre başlanır. Eğer seyre çıkıcı ya da inici olarak baş-
landıysa hemen güçlüye gidilir. Diziyi oluşturan çeşnilerde karışık gezini-
lerek Nevâ perdesinde yarım kalış yapılır. Gerekli yerlerde asma kararlar
gösterilir. Dizide karışık gezinildikten sonra istenilirse genişletilmiş böl-
geler de gösterilerek Rast perdesinde Bûselik çeşnisi kullanılarak yedenli
tam karar yapılır.

Rast'ta Bûselik Beşlisi Nevâ'da Kürdî Dörtlüsü

Rast'ta Bûselik Beşlisi Nevâ'da Hicaz Dörtlüsü

130