Page 132 - ÇALGI EĞİTİMİ KLARNET 10

4.4. Türk Müziğinde Kullanılan Modal Diziler

Nihâvend Makamı

Nihâvend makamının durağı rast perdesidir. Seyri inici-çıkıcıdır.
Bazen çıkıcı veya inici olarak seyre başlansa da hemen inici-çıkıcı
seyre geri döner. Bûselik makamı dizisinin rast perdesine göçü-
rülmesi ile oluşturulmuş şed bir makamdır. Bûselik beşlisine güçlü
(Nevâ) üzerine kürdî dörtlüsü eklenerek veya bûselik beşlisine hi-
caz dörtlüsü eklenerek oluşturulan iki şekli vardır. Batı müziğinde-
ki sol minör dizisine denk gelmektedir. Güçlüsü Nevâ perdesidir.
Bu perde üzerinde kürdî veya hicaz çeşnisiyle yarım kalış yapılır.
Donanıma si ve mi küçük mücennep bemolleri yazılır. Diğer deği-
şen sesler eser içerisinde gösterilir. Birinci aralıktaki bakiye diyezli
fa sesi (ırak perdesi) yeden sesidir.
Genişlemesi hem tiz hem de pes tarafa doğru yapılabilmektedir.
Tiz tarafa doğru güçlü Nevâ perdesi üzerindeki nevâ dörtlüsünü
Gerdaniye perdesi üzerine bûselik beşlisi getirerek Nevâ’da kürdî
dizisi olarak genişletilebilir. Pes tarafta ise yegâh perdesi üzerine
hicaz dörtlüsü eklenerek yapılır. Böylece Yegâhtan Nevâ’ya kadar
olan bölgede bir Hümâyun dizisi oluşmuş olur.
Güçlü civarından seyre başlanır. Eğer seyre çıkıcı ya da inici ola-
rak başlandıysa hemen güçlüye gidilir. Diziyi oluşturan çeşnilerde
karışık gezinilerek Nevâ perdesinde yarım kalış yapılır. Gerekli
yerlerde asma kararlar gösterilir. Dizide karışık gezinildikten sonra
istenilirse genişletilmiş bölgeler de gösterilerek Rast perdesinde
Bûselik çeşnisi kullanılarak yedenli tam karar yapılır.

Rast'ta Bûselik Beşlisi Nevâ'da Kürdî Dörtlüsü

Rast'ta Bûselik Beşlisi Nevâ'da Hicaz Dörtlüsü

130