Page 10 - ÇALGI TOPLULUKLARI (TÜRK SANAT MÜZİĞİ) | 11
P. 10
KİTABIN TANITIM SAYFASI
Karekod
Ünite Başlığı
Metinlerle ilgili çeşitli et-
Ünitenin kapağında ünitenin kinlikler, ünite sunuları,
başlığını gösterir.
genel ağ, görsel kay-
nakça, cevap anahtarı,
ölçme ve değerlendirme
Ünite Numarası sorularının bulunduğu
yerleri gösterir.
Hangi ünitenin başlayacağını
gösterir.
1. ÜNITE karekodu Ünite sunu
Ünite
karekodu
ÇALGI TOPLULUKLARINA GIRIŞ
Kavramlar
Üniteye özgü terim ve kavram-
lardır.
Ünite Konuları Ünite Konuları Kavramlar Neler Öğreneceksiniz?
• 1.1. Çalgı Toplulukları İle İlgili Temel Bilgiler • Cemiyetler • Türk müziği tarihinde kurulan mûsiki cemiyetlerini,
• Çalgı Toplulukları • Türk sanat müziği çalgı topluluklarında kullanılan çalgıları,
Ünite içindeki konu başlıklarını • Toplu çalmanın önemini öğreneceksiniz.
içerir.
12 13
Neler Öğreneceksiniz?
Ünitedeki kazanımların olduğu
bölümdür.
Üniteye Başlarken
ÇALGI TOPLULUKLARINA GİRİŞ
Öğrencilerin üniteye dikkatini
çekmek için yapılan bölümdür. ÜNİTEYE BAŞLARKEN
• Bildiğiniz çalgıların adlarını sayınız. Sizce bu çalgılardan hangileri Türk müziğinde kullanılmaktadır?
• Müzik konusunda yetenekli olduğunu düşünen bireyler, yeteneklerini geliştirmek için sizce hangi kurumlarda
eğitim alırlar? Çevrenizde bu amaçla açılmış kuruluşlar var mı? Tartışınız.
1.1. ÇALGI TOPLULUKLARI İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER
Türkler yaşadıkları geniş coğrafi alan sebebiyle farklı topluluklarla etkileşime
Konu Başlığı girmiştir. Türk müziği de ilk çağlardan itibaren kaynaklarını farklı uygarlık ve coğ-
rafyalardan besleyerek derin bir geçmişe sahip olmuştur. Türk müziğinin yerleşik
kuralları XV. yüzyılda geliştirilmiş ve eserler Türkçe olarak yazılmaya başlanmıştır.
Çalgılar da bu süreçte değişim ve gelişim göstermiştir. XIX. yüzyılın başına kadar
müzik eğitiminde nota başta olmak üzere eğitim materyali kullanılmadan meşk
yöntemiyle gerçekleştirilmiş; günümüzde nota, metod, kuram, ses ve görüntü
teknolojisi ve bu sahaya ait materyallerin kullanılmasıyla hem öğrenim süresi
Ünite içindeki konu başlıklarını kısalmış hem de öğrenim kolaylığı yakalanmıştır.
içerir. Türk Müziği Tarihinde Kurulan Mûsiki Cemiyetleri
Tarih boyunca müzik eğitimi veren kurumlar var olmuştur. Türklerde müzik
eğitiminde özellikle askerî müzik okulları önemli olmuş; bu müzik okulları Hun-
lar zamanında “tuğ”, Selçuklular Dönemi’nde “tabılhane/nevbethane” daha
sonraları “mehterhane” adını almıştır. Geleneksel üflemeli ve vurmalı çalgılarla
icra edilen mehter müziği, Batılı bestecilerin ilgisini çekmiş; “Türk stili” anlamına
gelen “alla turca” stil Avrupa’da yaygınlaşmıştır. Haydn (Haydın), Mozart (Motzart),
Beethoven (Beythofın), Weber (Veber) , Brahms (Bırams) gibi besteciler; “alla tur-
ca” stilde eserler yazmışlardır. II. Mahmut Dönemi’ne gelindiğinde 1826 yılında
mehterhane kapatılmış, bir yıl sonra “Muzıka-yi Hümâyun” kurulmuş, teşkilatın
başına Napolyon’un bando şefliğini üstlenen Giuseppe Donizetti’nin (Cuzeppe
Donizetti) getirilmesiyle Türk müziğinde makam terkipleri, usul bölümlemeleri,
1. ÜNİTE yapılar ve formlar açısından değişim görülmüştür. Osmanlı Devleti’nde
mehterhanenin dışında Mevlevihane, enderun, özel meşkhaneler ve mûsiki
esnafı loncaları gibi kurumlarda da müzik eğitimi verilirdi. Mûsikiye yeteneği olan
çocuklar saz ve ses sanatkârı olmak üzere Enderûn’un Meşkhâne bölümünde
eğitim alırlar. Burada mûsiki ilmi, ses ve saz eserleri repertuarının, icra üslûplarının
kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlayan Türk mûsikisi geleneğindeki meşk
sistemiyle usta hocalardan talebelere aktarılır. Enderûn’da 18 yıl santur çalmış
olan Leh asıllı Ali Ufkî Bey (1610-1685?) sarayda çalınıp söylenen yüzlerce eseri
notaya alarak iki defterde toplamıştır. Nota mucidi, musiki edvarı yazarı Dimitrie
Cantemir (1673-1723) birçok besteyi notaya alarak yok olmaktan kurtarmıştır.
Enderun'da ayrıca mûsiki ile tedavi yapılan hastane de bulunmaktadır. 1908
yılında Enderûn Okulu kesin olarak kapatılır. 1908 yılında II. Meşrutiyet’in ilan
edilmesiyle mûsiki cemiyetleri ve konservatuarlarda devam etmiştir.
Bilgi Metni
14
Konu ile ilgili metinleri içeren
bölümdür.
9
