Page 87 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 11

4. ÜNİTE

4.ÜNİTE: DİZİ-MAKAMLAR VE İLGİLİ DAĞARCIK III

HAZIRLIK ÇALIŞMASI
• Geleneksel Türk müziğinde transpoze (göçürme) nedir? Transpozenin nasıl yapıldığını araştırınız.
• Batı müziği ses sistemi ve geleneksel Türk müziği ses sistemi arasındaki farklılıkları araştırınız.
• Duyum ve seslendirme bakımından Batı müziği ses sistemine yakın olan Türk müziği makamlarını
araştırınız.
• Hüseyin Saadettin Arel’in “Nihavent Mini Mini Peşrev”, Refik Fersan’ın “Hicaz Peşrevi”, Tamburi Cemil
Bey’in “Nikriz Sirto” ve “Karcığar Köçekçe” adlı eserlerinin ses kayıtlarını dinleyiniz veya video kayıtlarını
izleyiniz.
• Majör diziyi oluşturan ses aralıklarını araştırınız.
• Doğal minör dizi ile armonik ve melodik minör diziler arasındaki farklılıkları araştırınız.

4.1. Nihavent Makamı

Nihavent makamı, Batı müziği ses sistemine (beş ses) göre bir oktav seslendirildiğinde “sol-re”, iki oktav seslen-
dirildiğinde “sol-re-la” telleri kullanılarak çalınır. Pes bölgede genişlemeler ve yedenli kalışlar yapıldığında “do” teli
de kullanılır.
4.1.1. Nihavent Makamının Özellikleri

BİLGİ NOTU
• Nihavent makamı, adını İran’ın Luristan eyaletinde bulunan “Nihavend” adlı coğrafi bir bölgeden
almıştır. Türk müziği repertuvarında en çok kullanılan makamlardan ikincisidir.
nihavend tm ses sistemi
Nihavent makamı, buselik makamı dizisinin rast perdesi üzerindeki şeddidir yani göçürülmüş hâlidir. Ancak
dizinin işlenişi açısından bu iki makam arasında farklılıklar vardır.
Nihavent makamı dizisi, buselik makamı dizisi gibi iki biçimde gösterilir. Makamın Türk müziği ses sistemindeki

˙
gösterilişleri şu şekildedir: 16 ˙nihavend tm ses sistemi ˙
˙
& 4 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
Rast Perdesi Üzerinde Buselik 5'lisi Neva Perdesi Üzerinde Kürdi 4'lüsü

& # œ 16 w œ ˙ œ b œ ˙ œ b œ n w ˙
& 4 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
T B T T B T T
Rast Perdesi Üzerinde Buselik 5'lisi Neva Perdesi Üzerinde Hicaz 4'lüsü

œ b
˙
œ
œ b
Score œ w œ nihavend tm ses sistemi œ # w
& #
T B T T S A S
Score nihavend tm ses sistemi
? 16
˙
Nihavent makamının Batı müziği ses sistemindeki (5 ses-sol kararlı) gösterilişi şu şekildedir:
˙
˙
˙
˙
Cello
4 ˙
˙
˙
˙
? 16
Cello 4 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙
? œ b ˙ œ ˙ œ b œ n w
œ # w œ
T B T T B T T
? œ ˙ œ b œ # w
œ # w œ œ b
T B T T S A S

86 DİZİ-MAKAMLAR VE İLGİLİ DAĞARCIK III

©

©

©

©