Page 29 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR | 11

2. ESER ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ VE ÖNEMİ

Hazırlık 1. Konuşmada kullandığınız cümlenin tanımını yaparak anlatımdaki işlevini
Çalışması açıklayınız.
2. Müzikte cümlenin ne anlama gelebileceği konusunda fikirlerinizi sınıf arka-
daşlarınızla paylaşınız.
3. Çalgısal müzik örneklerini dinlerken müzikal cümlelere dikkat ediniz.

2.1. ESER ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ VE ÖNEMİ

İyi bir gitar yorumcusu olabilmek için sadece teknik becerileri mükemmel uy-
gulamak yetmez, bu tekniklerin iyi bir müzikalite anlayışıyla uygulanması gerek-
mektedir. Bu konu 10. Sınıf Gitar Dersi kitabının ilk ünitesi olan “Gitarda Teknik ve
Müzikalite” konusunda ayrıntılı olarak işlenmişti. Bir eserin müzikal olarak doğru
seslendirilmesi için derinlemesine analiz yapıp müzik cümlelerini ortaya çıkar-
mak ve bunları renkli kalemlerle nota üzerinde görsel hâle getirmek işi oldukça
kolaylaştıracaktır. Her eser mutlaka teknik ve müzikal açıdan incelenmelidir.

Bir müzik eserinin analiz ve çözümünü yapmadan önce eseri oluşturan yapıları
iyi anlamak gerekir. Bir müzik parçası, herhangi bir konu hakkında yazılan bir ya-
zıya benzetilebilir. Zira müzik eserlerine de kompozisyon denmektedir. Yazılı bir
kompozisyonda nasıl anlam ve ifade olarak birbirine bağlı cümleler varsa, müzik
eserinde de aynı görevi gören unsurlar bulunmaktadır. Yazı dilindeki cümle ele
alınacak olursa, cümleler kelimelerden oluşur ve her birinin anlamlı bir görevi
vardır. Kelimeler ise hecelerin bir araya gelmesinden oluşur. Heceleri oluşturan
unsur ise harftir. En küçük yapı taşından hareket edilecek olursa harfler heceleri,
heceler kelimeleri, kelimeler cümleleri, cümleler ise paragrafları oluşturur. Pa-
ragraflarsa kompozisyonu oluşturur. Tıpkı bunun gibi müzik eserlerinin en küçük
yapı taşı sestir. Sesler bir araya gelerek bir figürü oluşturur. Figürler bir araya
gelerek motifi, motifler bir araya gelerek müzikal cümleyi oluşturur. Cümleler ise
eserin bölümünü, bölümler ise eserin tamamını oluşturur. O hâlde müzikal cümle,
bir müzik eserinin kendi içindeki melodik, armonik ve ritmik hareketiyle bütünlü-
ğü olan ve müzikal anlam taşıyan bir parçası olarak tanımlanabilir.
Müziğin en küçük yapı malzemesi sestir. Bu seslere nota denir. Notaların bir ara-
ya gelmesiyle oluşan figür, birbirini izleyerek melodik ve ritmik bakımdan bir bü-
tün oluşturan notalar grubu olarak tanımlanabilir. Figürler tek başlarına bir anlam
taşımazlar, tıpkı yazı dilindeki heceler gibi düşünülmelidir. Nasıl ki heceler anlamlı
bir kelime oluşturuyorsa figürler de birleşerek anlamlı bir motif oluşturmaktadır-
lar. Motif, müziğin gelişmeye elverişli en küçük fikri, en küçük form ögesi ve eseri
oluşturan en önemli yapı taşıdır. Öyle ki, birçok büyük eser küçük bir motifin me-
lodik, ritmik ve armonik bakımdan işlenmesi ve çeşitlenmesiyle ortaya çıkmıştır.
Demek ki motif, kendine özgü melodik, ritmik ve -çok sesli ise- armonik özelliğe
sahip müzikal bir unsurdur. Motifler bir araya gelince müzikal bir cümle oluşur.
Genellikle iki motif bir cümleyi oluşturur.
Müzikal cümleler parçanın ana tonu olan I. derecede (tonik) karar veriyorsa buna
“tam kararlı” (T.K.), eğer V. derece ve diğer yan derecelerde karar veriyorsa “yarım
kararlı” (Y.K.) cümle denir. Örneğin si minör tonunda yazılmış bir eserin I. derecesi
si minördür. Cümle si minör tonunda bitiyorsa tam kararlı cümledir. Aynı eserin V.
derecesi fa diyez majördür. Cümle bu tonda veya başka tonlarda bitiyorsa yarım
kararlı cümledir. Bir cümlenin tam ve yarım kararlı olması müzikal ifade açısından
oldukça önemlidir. Yarım kararlı cümleler soru ifadesiyle, tam kararlı cümleler
cevap ifadesiyle seslendirilmelidir. Seslendirmede bu soru-cevap etkilerine göre
müzikal ifade kurgulanırsa iyi bir yorumcu olma yolunda büyük ilerleme sağlanır.

Eser Çözümleme Yöntemi ve Önemi 28