Page 67 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR 11

GİTARDA DOĞAÇLAMA II

VI
Hazırlık Çalışması
1. Doğaçlama kavramından ne anlıyorsunuz? Sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.
2. Sizce müzikte doğaçlama nedir? Açıklayınız.

Müzikte doğaçlama ya da emprovizasyonun hazırlıksız, içten geldiği gibi çalmak ya da
söylemek olduğunu hatırlayınız. Yorumcu herhangi bir yazılı müziğe bağlı kalmaz, o anda
müzik üretir. Bunun gerçekleşmesi için ciddi bir teorik bilgi, teknik beceri, müzikal ifade tec-
rübesi gibi birikimler gerekmektedir. 10. sınıf gitar ders kitabında “Doğaçlama I” konusunda
bahsedildiği gibi bu birikimler henüz oluşmadan da doğaçlama yapabilmek için bu yönde
bir eğitime başlanabilir.
Doğaçlamada müzik anlık geliştiğinden küçük figürlerle anlamlı ritmik ve melodik cüm-
leler üretmek gerekmektedir. Öncelike ritimsel bir tema ile başlamak doğru bir yoldur. Daha
sonra bu ritmik temanın çeşitlemeleri ile devam edilebilir.
10. sınıf gitar ders kitabında tek ses üzerinde ritmik çalışmalar yaptıktan sonra üç sesi
içeren melodik doğaçlama çalışmaları yapılmıştı. Bu ünitede ise beş ses içinde doğaçlama
çalışmaları verilmiştir. Herhangi bir çalgı ile doğaçlama yapan kişide, çalınan tonlara göre
dizi dereceleri, o derecelerin akorları, arpeji, kadansı gibi unsurlarla birlikte bunların birbirine
ritmik, armonik ve melodik anlamda bağlanış bilgisinin ve becerisinin gelişmesi gerekir. Bu
niteliğin gelişmesi amacıyla bu ünitede yapılacak doğaçlama çalışmalarında ikinci bir gitarın
size eşlik etmesi büyük önem taşımaktadır. Çaldığınız figür ve motifleri ikinci gitarı dinleye-
rek üretirseniz bu özelliğinizi geliştirmeye yönelik çalışmış olursunuz. Bir süre sonra eşliğin
size sunduğu ritmik, melodik ve armonik imkanlardan yararlanarak doğaçlama yapmaya
başlayabilirsiniz.
GİTARDA DOĞAÇLAMA II
I. ünitede işlenen “Seslendirmede Cümleleme” konusundaki müzik cümlelerinin so-
ru-cevap ilişkisini hatırlayınız; bir müzik eserinde ana tonun dışında karar veren cümleler
(yarım karar) soru cümlesi, ana tonda karar veren cümleler (tam karar) cevap cümlesi niteliği
taşır. Bu durumun benzeri cümleleri oluşturan motiflerde de geçerlidir. Birbirini tamamlayan
iki benzeşik motiften birincisi “öncül” ikincisi “artçıl” motif olarak betimlenir. Bunların ara-
sında da soru-cevap benzeri bir ilişki vardır. Doğaçlama yaparken belirlenen küçük bir motifi
öncül olarak düşünüp buna artcıl bir motif hazırlamak gerekir.

6.1. Serbest Yapıda Beş sesin Kullanıldığı Doğaçlama Uygulamaları

Do Majör Dizisinin İlk Beş Sesinde Doğaçlama

Yukarıda verilen beş ses içinde doğaçlama yapılırken ikinci gitar tarafından çalınabilecek
eşlik aşağıda verilmiştir.

Eşlik

66