Page 88 - MÜZİK KÜLTÜRÜ
P. 88
TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ
b) Tasavvuf Müziği: İslam dininde çeşitli tarikatların kullandıkları mekanların adına
tekke, büyüklerine dergâh, küçüklerine de zaviye denilir. Mevlidhane denilen yerler de
adeta bir okul gibi tasavvuf müziğinin gelişip büyüdüğü mekanlardır (Görsel 4.49).
Görsel 4.49: Tasavvuf müziği
Büyük Türk mutasavvıfı Mevlana Celaleddîn-i Rumî; şiiri, müziği ve semayı har-
manlayarak insan ve Tanrı sevgisini ifade etmeye yeni bir boyut kazandırmıştır. Mevlana
ve oğlu Sultan Veled sayesinde Mevlevi tekkeleri gelişerek İslam düşüncesinin tasavvufi
boyutuyla yayılmasına öncülük etmişlerdir.
Tekke müziği formları şunlardır:
Mevlevi ayini: Mukabele sırasında mevlevilerin okudukları büyük bestelere Mev-
levi ayini denir. Mevlevi dergâhındaki tarikat törenlerine mukabele, sema ettikleri yere
semahane, çalan ve okuyanlara mutriban denilir. Mevleviliğin en önemli sazı ney ve kudüm
iken sonraları keman, ud, rebab gibi sazlar de eklenmiştir. Neyzen ve kudümzenlerin en
önemlilerine neyzenbaşı, kudümzenbaşı denmiştir (Görsel 4.50).
Bir ayin sırasıyla peşrev, selam, selam, selam, selam, son peşrev ve son yürük semai
bölümlerinden oluşur. Her ayin ilk selamın bestelendiği makamın adını alır.
Görsel 4.50: Mevlevi-Sema gösterisi
86
