Page 112 - THM TEORİ VE UYGULAMASI (ORTAK-TSM ) 11

MAKAMSAL MÜZİK

4.4. TÜRK MÜZİĞİNDE MAKAM KAVRAMI

Dizi: Seslerin birbirlerini sırayla izleyecek şekilde sıralanmasına “dizi” veya “gam” denir. Eğer dizi
pestten tize doğru sıralanıyorsa “çıkıcı”, tizden peste doğru sıralanıyorsa “inici” dizi adını alır.

Çıkıcı dizi:

&

İnici dizi:

&

Diziyi meydana getiren her sese ‘‘derece’’ adı verilir. Bu dereceler geleneksel sanat müziğindeki işlev-
lerine göre isim alırlar. Bu dereceleri sıralayacak olursak:
1. Derece: Makamın bittiği (karar perdesi, durak) sestir. Geleneksel sanat müziğinde eser mutlak suretle
1. derecede karar verir. Bu yüzden dizinin en önemli derecesidir.
2. Derece: Durak üstü olarak adlandırılır. Önemli bir işlevi yoktur.
3. Derece: Geleneksel sanat müziğindeki bazı makamlarda asma karar perdesi olduğu zaman önem
kazanır.
4. Derece: Dizi bir dörtlü ve beşliden meydana geldiği takdirde 4.derece “güçlü” adını alır. Örnek verecek
olursak

&
  

Durak Güçlü Tiz durak

110