Page 154 - TÜRK SANAT MÜZİĞİ KORO | 11

Itrî’nin elde mevcut on adet dîni eseri ve otuz iki adet din dışı eseri bulunmaktadır. En fazla kullandığı ve en çok bes-
te yaptığı makamların başında Nühüft makamı gelmektedir. Daha sonra Segâh, Hisâr, Rast ve Rehâvî makamlarını kullandığı
görülmüştür. Itrî’nin eserlerinde son derece mükemmel bir melodik yapının varlığı dikkati çekmektedir.
Hâfız-ı Şîrâzî’nin, “Gülbün-i iyş mîdemed sâkî-i gül’izâr kû?” mısraı ile başlayan Farsça Gazeli üzerine bestelediği
Nevâ Kâr’ı Türk mûsikîsinin âbide eserlerinden biri olarak kabûl edilmektedir. Eserde kullanılan terennümlerdeki nağmelere,
makam geçkileri, ritmik yapıları, melodik zenginlikleri ile çok kuvvetli bir mûsiki yapısını ve zenginliğini sergilemektedir.
Türk Mûsikisindeki uzun soluklu eserlerden biri olan Nevâ Kâr’ın icrası hem sâzende hem de hânendeler için önemli bir
performans gerektirmektedir.
Segâh makamında bestelemiş olduğu Segâh Mevlevî Âyîn-i Şerîfi ve âyinlerin başında serbest olarak okunan sözleri
Hazreti Mevlânâ Celâlettin-i Rûmî’ye ait olan Rast makamındaki “Na’t-ı Mevlânâ” da diğer önemli eserlerindendir. Dînî
mûsikîsi formlarındaki eserlere örnek olarak ülkemizde olduğu gibi bütün İslâm âleminde de yüzyıllardır büyük bir huşû
içinde okunup söylenen Segâh Tekbîr’i ile Salât-ı Ümmiye’si de üç- beş nota ile oluşturulmuş kudretli bir bestedir. Bu eserleri
ile dinleyeni ve söyleyeni mânâ âlemine götürmekte, tefekküre sevk etmektedir. Mâye makamındaki Cum’â Salâtı, Dilkeşhâ-
verân makamındaki Gece Salâsı, Rast ve Pençgâh makamlarındaki Tevşih’i dîni mûsikîdeki diğer önemli bestelerindendir.
Câmilerdeki cumhur müezzinliği usûlü çerçevesindeki bazı uygulamaların ve bunların mûsikî ile ilgili düzenleme-
lerinin Itrî tarafından yapıldığı, Terâvih namazı arasında makam değiştirme kâidelerinin de yine onun tarafından konulduğu
rivâyet olunmaktadır .
1

Kaynakça
Beyatlı, Yahyâ Kemâl, Kendi Gök Kubbemiz, Yahyâ Kemâl Enstitüsü, Baha Matbaası, İstanbul 1961
Esad Efendi, Atrabü’l-âsâr, İÜ Ktp., TY, nr.6204, vr.7b-8a; a.e. ( nşr. Veled Çelebi, Mekteb mecmûası, s. 2, İstanbul 1311)
Ezgi, Suphi, Nazarî Ameli Türk Mûsikîsi I, İstanbul 1940
Gövsa, İbrahim Alâeddin, Türk Meşhurları, Yedigün Neşriyatı, İstanbul 1945
Karadeniz, Ekrem “Buhûrizâde Mustafa Itrî Efendi”, TK, sayı:194 ( 1978)
Özalp, Mehmet Nazmi, Türk Mûsikîsi Tarihi- Derleme, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yay. , Yayın No: 34, C:1, Ankara 1989
Özcan, Nuri, “Itrî Efendi”, İslâm Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C:19 İstanbul 1999
Öztuna, Yılmaz, Itrî, Kültür ve Turizm Bak. Yay. 810, Türk Büyükleri Dizisi: 38, Ankara-1987
Rauf Yektâ, Mevlevî Âyînleri II, İstanbul Üniversitesi Konservatuvarı Neşriyatı, Haşim Matbaası, İstanbul 1934
Sâlim, Tezkire, İstanbul 1315
Şardağ, Rüştü, Mustafa Itrî Efendi, Kültür Bakanlığı Yay., Türk Büyükleri:147, İkinci Baskı, Ankara-1992
Uslu, Recep, XVII. Yüzyılın Büyük Bestekârlarından Itrî ve Itrîzâde”, Yeni Türkiye Dergisi Osmanlılar, X, Ankara 1999

1 Rauf Yektâ, Mevlevî Âyînleri II, s. VII

Eser İcra ÇalişmalariEser İcra Çalışmaları Eser İcra Çalışmaları 153