Page 19 - TSM KORO 11 TSM

1.1.2. HİCAZ MAKAMI AİLESİ

Hicaz makamı Türk sanat müziğinin ana makamlarından biridir. Hicaz hem tek başına bir makamın hem de
hümayun, uzzal ve zirgüleli hicaz makamlarının oluşturduğu bir ailenin adıdır. Bu dört makamın bir aile çatısı
altında toplanmasının ana nedeni aralarında büyük benzerlikler bulunmasıdır.
Bu dört makam da inici-çıkıcıdır. Makamların tümünün karar perdesi la (dügâh), tiz durak perdesi la (mu-
hayyer) dır. Bu dört makamda da dizinin karar perdesi üzerindeki kısmı hicaz dörtlüsü ya da hicaz beşlisidir.
Hicaz ve hümayun makamlarında pest bölgede hicaz dörtlüsü, uzzal ve zirgüleli hicaz makamlarında pest
bölgede hicaz beşlisi bulunur. Bu durum doğal olarak makam dizilerinin güçlü perdelerinin değişmesine neden
olur. Hicaz ve hümayun makamlarında güçlü, re (neva); uzzal ve zirgüleli hicaz makamlarında da güçlü, mi
(hüseyni) perdesidir.
Hicaz ailesine dâhil makamlar arasındaki farklılığı doğuran unsur, güçlü perdeleri üzerinde yer alan farklı
çeşnilerdir. Bu bağlamda hicaz makamında rast beşlisi, hümayun makamında buselik beşlisi, uzzal makamında
uşşak dörtlüsü, zirgüleli hicaz makamında da hicaz dörtlüsü çeşni olarak güçlü perdesinin üzerinde bulunur.
Yeden olarak hicaz, hümayun ve uzzal makamlarında sol (rast) perdesi, zirgüleli hicaz makamında ise bakiye
diyezli sol yani zirgüle perdesi kullanılır.

Durağı La (dügâh)

Seyri Çıkıcı-inici

Güçlüsü Re (neva)

Yedeni Sol (rast)

Donanımı Si bakiye bemol, do bakiye diyez, fa bakiye diyez

Dügâh perdesindeki hicaz dörtlüsüne çıkarken güçlü, re (neva) perdesinde rast
Dizisi
beşlisinin inerken güçlü, neva perdesinde buselik beşlisinin eklenmesinden oluşur.

Buselik Beşlisi
Hicaz Dörtlüsü

A S T K S T T T B T S A
S 12 Rast Beşlisi 12 S
Hicaz Dörtlüsü

Dizinin Seyri: Karar veya güçlü bölgesinden dügâhda hicazlı, nevada rastlı veya buselikli başlanıp önce
güçlü perdesi olan nevada buselikli yarım karar yapılır. Daha sonra diğer uygun genişleme, geçki ve asma ka-
rarlarla süren seyir; nevada buselikli ve dügâhda hicazlı olarak noktalanır.

Etkinlik 5

Aşağıda verilen hicaz makamında yazılmış olan seyrin solfejini yapınız.

5

18 TÜRK SANAT MÜZİĞİ MAKAM BİLGİSİ TÜRK SANAT MÜZİĞİ MAKAM BİLGİSİ 19