Page 174 - ÇALGI EĞİTİMİ | VİYOLA 11

törenlerdir. Yörelere göre değişen isimler alır: semah, zemah, zamah, za- 6.
mak vb. Ünite
Karşılama: Karşılıklı olmak, bir olaya karşı olumlu ya da olumsuz
duygu göstermek, gelenin hatırını hoş etmek için yola çıkmak anlamları- -
na gelmektedir. Oyunlar ağır bir tempoda başlar, gittikçe hızlanır. Karşı-
lamalar Türkiye genelinde görülmektedir.
Hora: Trakya yöresinde özellikle Kırklareli, Tekirdağ, Edirne ve çevre- -
sinde oynanan halk oyunlarıdır. Daha çok bir erkek oyunu olan Hora’ya
çift davul ve zurna eşlik eder.
TSM Sözlü Biçimler
. UYGULAMA SERGILEME DAGARCIGI I
TSM repertuvarının çok önemli bir kısmını sözlü eserler oluşturur.
Bunlar başta şarkı olmak üzere, yürük semai, ağır semai, beste, kâr, gazel,
divan vb.dir.
Şarkı: TSM sözlü eserlerinin büyük bir kısmı şarkılardan oluşmakta-
dır. Uluslararası sanat müziğinde “aba” olarak kurulan şarkı biçimi ge-
leneksel Türk sanat müziğinde “abcb” biçimindedir. Şarkıların başında
çoğu zaman bir cümleden oluşan çalgılı bir giriş bulunur.
Yürük Semai: Form olarak “abcb” biçimindedir; “b” bölümünün söz-
leri terennüm denilen, ten nen ni, yel lel li gibi hecelerden oluşur. Yürük
semailerin en önemli özelliği ise altı zamanlı (6/8’lik, 6/4’lük) yapılmış
olmalarıdır.
Ağır Semai: Kuruluşu “abcb” biçimindedir. Yürük semaide olduğu
gibi “b” bölümü terennümlüdür. Ağır semaiyi yürük semaiden ayıran
belirgin özellik, aksak semainin on zamanlı (10/8’lik, 10/4’lük) ölçülerde
olmasıdır.
Beste: Kâr formundan sonra en geniş kapsamlı müzik eseridir. Dört
haneli olarak yapılır. Her hane bir mısrayı kapsar. Her mısranın sonunda
“terennüm” adı verilen nağmeler bulunur.
Gazel: Bir ses sanatçısının belli bir güfte üzerine usülsüz biçimde yap-
tığı doğaçlama besteye klasik Türk müziğinde gazel adı verilir.
TSM Çalgılı Biçimler
TSM repertuvarında yer alan çalgılı eserler; peşrev, saz semai, taksim,
zeybek, sirto, longa, methal ve mandradır.
Peşrev: TSM’nin en bilinen ve en yaygın çalgı müziği biçimidir, söz-
cük anlamı önde giden demektir. Klasik fasıl, peşrevle başlar. Peşrevin
her bölümüne “hane” adı verilmiştir.
Saz Semai: Form olarak peşreve benzerlik göstermektedir. Peşrevden
farkı salt aksak semai ölçüsünde (10/8’lik) yapılmış olmasıdır.
Taksim: Sözlük anlamı bölmedir. TSM’de ayrı bir yeri olan solo doğaç-
lamaya taksim denir.
Sirto: Orta hızda 2/4’lük ölçüde bir oyun havasıdır. Bir ya da iki bö-
lümlüdür. Dilimize Yunancadaki sirtakiden girmiştir.
Longa: Müziğimize 19. yüzyılın ikinci yarısında Romanya’dan giren,
hızlıca tempoda, 2/4’lük ölçüde kıvrak karakterde bir oyun havasıdır.
Methal: Giriş, başlangıç anlamlarını taşır. TSM’de 20. yüzyıl başların-
da ortaya çıkan bir çalgı eseri formudur. Genellikle bir topluluğun progra-
mına başlamadan evvel toplu hâlde sazların çaldığı küçük saz eserleridir.
Mandra: Ülkemizde eğlence müziği kapsamında kullanılmış çalgılı
bir oyun havasıdır. TSM’de “devrituran” olarak bilinen 7/16’lık usul ile
bestelenmiştir. İki bölümünden oluşur. Terimin kökeninin Yunanca “ma-
nastır” sözcüğünden geldiği kabul edilmektedir.
Sema: Sufinin zahirî ve bâtıni şeyleri işitmesi anlamında bir tasavvuf
terimi olup musiki nağmeleri dinlerken, vecde gelip hareket etmek, ken-
dinden geçip dönmektir.

173