Page 218 - ÇALGI TOPLULUKLARI (BATI MÜZİĞİ) 12

4.1. ÇAĞDAŞ DÖNEM ESERLERİ

HAZIRLIK SORULARI

1. 19. yüzyılın sonunda 20. yüzyılın başında dünyadaki sosyal,
kültürel değişimlerin ve bu değişimlerin müziğe etkilerinin neler
olabileceği konusundaki düşüncelerinizi söyleyiniz.
2. Çağdaş Dönem bestecisi, eserlerinde hangi faktörlerden etki-
lenmiş olabilir? (Dinleyici, sosyal yaşam, bireysel duygular gibi)
Düşüncelerinizi paylaşınız.

ÇAĞDAŞ DÖNEM

20. yüzyıl, genel olarak bütün sanat alanlarında köklü değişimlerin gerçekleştiği bir dönemdir. Bu değişim-
lerin hazırlık süreci 19. yüzyılın sonunda başlamıştır. Bu nedenle 20. yüzyıl müziğinde ortaya çıkan akımları
ve bu akımların gelişimlerini anlayabilmek için 19. yüzyıl sonunda gelişen akımlar dikkate alınmalıdır.
Çağdaş Dönem; pek çok Romantik Dönem bestecisi tarafından gösterilen çaba ile 19. yüzyılın so-
nundan başlayarak 20. yüzyılın teknik ve sosyal gelişimlerinin izlendiği, atılımların sergilendiği bir dönem
olmuştur. Çağdaş Dönem’in 19. yüzyılın sonunda Claude Achille Debussy’nin (Klud Eşşil Döbisi) “Bir Kır
Perisinin Öğleden Sonrasına Prelüd” adlı eseriyle başladığı düşünülmektedir.
1914-1930 arasında müzikte önemli yenilikler ortaya çıkmıştır. Özellikle armoni alanında değişimler Görsel 4.1: Gene Autry’nin (Gina Utriy) şarkı söyleyen bir kovboyu
ortaya konmuştur. Besteciler yeni besteleme teknikleri üzerinde yoğunlaşmışlardır. Müzik alanında Doğu canlandırdığı film posteri 1938
Avrupa’nın halk müzikleri, yeni alanların oluşmasını sağlamıştır. Doğu Avrupa’nın ve Rusya’nın geleneksel
müzikleri, modal melodileri, karmaşık ritimleri ve daha önce kullanılmamış düzensiz ritimleri yerel müzikle-
rin oluşmasını sağlamıştır. Orta ve Doğu Avrupa’nın yerel müziklerindeki farklı bu nitelikler, 20. yüzyılın ilk
yarısında besteciler için oldukça önemli bir kaynak olmuştur. İki savaş arasındaki dönemde teknolojik geliş- cel Proust (Marçel Proost), Pablo Picasso (Pablo Pikasso), Sigmund Freud (Zigmun Froyd), Bertrand Russell
meler de müzikteki değişimde önemli rol oynamıştır. Kayıt teknolojisi, radyo ve daha sonra televizyon gibi (Bertrand Rasıl) gibi yenilikçi ve özgür ruhlu sanatçı ve düşünürler şekillendirmiştir. Sadece müzikte değil
yeni teknolojiler; çağdaş sanatı geniş çaplı bir dinleyici kitlesiyle buluşturmuştur. Kayıt teknolojisi ve diğer tüm alanlarda yeniliklerin peşinde koşulduğu; içerikte, özde, teknikte, biçimde, stilde tüm geleneksel kural-
kaynaklar; daha hızlı iletişim, geleneksel kültürlerdeki farklılıkları inceleme ve anlamlandırma imkânı sağla- ların bitip yeniden şekillendiği bir dönemdir. 1. ve 2. Dünya Savaşı, bilim ve iletişim alanındaki gelişmeler,
mıştır. Yerel müzikleri arşivleme ve belgeleme çalışmalarında kayıt teknikleri önemli bir atılım olmuştur. Bu çok sık değişen akımlar, atonalite (ton dışı sesler) kullanımı; dönem müziğini etkileyen başlıca sebeplerdir.
sayede halk müzikleri sadece kopyalama yöntemiyle belgelenmemiş, aynı zamanda ses kaydı yapılabil- Bestecilerin geleneksel anlatım yöntemi yerine farklı ülkelerin müziklerine yönelmeleri, deneysel kompo-
miştir. Besteciler bu yolla kendi tonal ve ritmik dillerini yeni üsluplarla genişletme imkânı bulmuştur. Önceki zisyonların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. “Anlatımcılık, gelenekçilik, yeni müzik, modern müzik, öncü
dönemlerin tonal yapısından uzaklaşarak uyumsuz sesler kullanılmış; “politonalite”, “poliritim” ve daha başka alışıl- (avangart) müzik, 12 ton müziği, seriel (dizisel) müzik, rastlamsal müzik, minimal müzik ve elektronik müzik”
mamış ritimler denenmiştir. Çağdaş Dönem’i Oscar Wilde (Oskır Vayld), Thomas Lawrance (Tomas Lavrıns), Mar- gibi adlarla anılan Çağdaş Dönem müziği kendini yenileyerek gelişimini günümüze kadar sürdürmüştür.

216 217