Page 137 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 12

5. ÜNİTE

5. ÜNİTE: ÇOK SESLİLİK III

NELER ÖĞRENİLECEK?
• Akor Kavramı
• Etüt ve Eserlerde Üç Sesli Akor Seslendirme
• Etüt ve Eserlerde Dört Sesli Akor Seslendirme
• Boş Tel Kullanarak I-II-IV. Pozisyonda Çift Ses Çalma
• Eşlikli Çalma Kavramı
• Çok Seslendirmede Eşlikli Çalmanın Önemi
• Eşlikli Etüt ve Eser Çalma

HAZIRLIK ÇALIŞMASI
1. August Franchomme’un (Agust Frankom) 12 etüdünün video kayıtlarını izleyiniz. Etütte yorumlanan
akorların nasıl çalındığını gözlemleyiniz.
2. J. S. Bach’ın 1. Çello Süiti’nin Sarabande bölümünün video kayıtlarını dinleyiniz. Eserde yorumlanan akor-
ların nasıl çalındığını gözlemleyiniz.

5.1. Akor ve Çift Ses Çalma

5.1.1. Akor Kavramı
Bir ses üzerine eş zamanlı dikey üçlüler çıkılarak kurulan ve duyulan, üç veya daha fazla notadan oluşan her-
hangi bir armonik ses kümesine akor denir. Akorlara majör, minör, 7’li, 9’lu gibi isimler verilir.
Çelloda akoru oluşturan seslerin aynı anda duyurulması, çalgının yapısı gereği mümkün olmadığından akoru
oluşturan sesler, ikişerli ikişerli bölünerek (kırılarak) çalınır. Eğer üç sesli akor, nadiren kırılmadan çalınacaksa orta
tele yeterince ve dengeli basınç uygulanarak yay kıllarının diğer tellere temas etmesi sağlanır. Yayın kıllarının çok
gergin olmaması, yayın tuşeye yakın kullanılması ve durdurulmadan eşit hızda sürdürülmesi akorların iyi duyul-
masını sağlar.
BİLGİ NOTU

Akor Fransızca kökenli bir terimdir. Fransızca “accord”, Latince “adcor”, İtal-
yanca “accordare”, İngilizce “chord”, Almanca “accord”, Türkçe “uygu” kelimesi
ile karşılanır.

Üç sesli ve dört sesli akorlar, akorun en kalın ve orta tellerindeki sesle-
ri ile belirli bir hızda yaya basınç uygulanarak çalınır. Daha sonra yay; orta
ve ince teldeki seslerde, hızlı bir tel değiştirme hareketiyle ve dengeli bir
basınçla devam ettirilir. Tel geçişlerine yönelik bu uygulamanın her akorda
yapılması gereklidir.
Akorların temiz çalınabilmesi ve daha kontrollü bir seslendirme için sol
elde parmak tutmaya dikkat etmek gerekir. Parmak tutma esnasında sol el
bir kalıp hâlinde düşünülmelidir (Görsel 37). Görsel 37: Sol elde parmak tutma

? 2 1 ˙
Gösterilişi 4 0 ˙
˙
0

1. ˙ 2. ˙ 3. ˙
? 2 j
Çalınış Çeşitleri 4 ˙ œ j ˙ œ œ ˙
˙

136 Çok Seslilik III 4 ˙
˙
? 2 3 ˙
4 1 ˙
1
˙
˙
? 2 j
4 œ
œ