Page 79 - ÇALGI EĞİTİMİ | KLARNET 11

SABA MAKAMI

OKUMA PARÇASI

KLARNETİN ORKESTRALARDAKİ YERİ VE ÖNEMİ

Görsel 2.1: a) Orkestralarda klarnet Görsel 2.2: b) Orkestralarda klarnet

Klarnetin atası olarak bilinen chalumeau (şalümo), sahip olduğu renk ve tınısal özellik sayesinde orkestradaki
yerini almıştır. Klarnet enstrümanı tarzları farklı olan orkestralarda ses yapısı ve nüansları ifadedeki başarısın-
dan dolayı tercih edilmektedir. (Görsel 2.1 ve Görsel 2.2).

Klarnet orkestralardaki en genç üflemeli enstrüman olarak bilinmektedir. Mozart, senfoni orkestralarında
klarnetin yerini almasını sağlayan müzisyen olarak bilinmektedir. 1781 yılına kadar Mozart babası ile birlik-
teyken çalıştığı yer olan Salzburg (Salzbırg) Piskoposluk orkestrasında bu enstrümana yer verilmemekteydi.
Ünlü besteci Mozart’ın eserlerinden biri olan Sihirli Flüt operasında klarneti kullanması en iyi örneklerden
birisidir. Klarneti senfoni orkestralarda kullanan bir diğer ünlü besteci de Haydn’dır (Haydın). Haydn’ın senfoni
orkestralarına klarneti alması Mozart’ı örnek aldığını gösterir. Daha sonra Haydn eserlerinde klarnete önem
vermeye başlamış ve vurmalı enstrümanlarla beraber kullanmıştır. Bu Haydn’ın marş tarzı müzikler bestele-
mesine sebep olmuştur.

18. yüzyıl sonlarına gelindiğinde, klasik orkestralar otuz beş enstrüman sanatçısından oluşmaya başlamıştır.
Ünlü besteci Beethoven, (Beytovın) yazdığı 1’nci senfonide yaylı enstrümanlara ek olarak iki flüt, iki klarnet,
iki obua, iki fagot, iki trompet, iki korno ve iki timpani eklemiştir. Bu orkestra düzeni çağdaş olan bir senfo-
ni orkestrasının çekirdeğini oluşturmuştur. Ünlü besteci Beethoven’in 9’uncu senfonisine baktığımız zaman
enstrümanın orkestra içerisinde daha ustaca bir şekilde kullanıldığını görebiliriz.

Romantik dönem bestecilerinin çoğunluğu ikili orkestra yerine üçlü orkestra düzenini kullanmışlardır. Bir or-
kestranın içerisinde yer alan enstrümanların kişi sayıları eserden esere değişim gösterebilmektedir. İki grup
içerisinden bölünmüş yaklaşık otuz keman sanatçısı, on viyolonsel, dört ya da sekiz kontrbas sanatçısı ve on
viyola görülmektedir. Senfoni orkestralarında tahta nefesli enstrümanlar iki klarnet, bir bas klarnet, iki fagot,
bir kontra fagot, iki obua, bir korangle ve iki flüt bir pikolodur. Bakır enstrümanlara bakıldığı zaman, çoğun-
lukla üç trombon, bir tuba, iki trompet ve iki veya dört korno şeklinde görülmektedir. Ayrıca bu enstrümanların
yanlarına istenilen sayıda vurmalı enstrüman ve arp enstrümanı da eklenebilmektedir.

77