Page 84 - ÇALGI EĞİTİMİ KLARNET 12

OKUMA PARÇASI

On iki Nota Müziğine Giden Yol
Bu başlığı ben uydurmadım. Schönberg’in o. Bu yıl, Mondsee’de bu konuda bir
konuşma yapacaktım; bunun üzerine Schönberg ile böyle bir konuşmaya nasıl
bir ad vermem gerektiğine dair kısa bir yazışmamız oldu. O da “Oniki nota müzi-
ğine giden yol” u önerdi bana.
Herşeyden önce “oniki nota müziği”nin ne anlama geldiğini bilmeliyiz. Hiç bu tür
bir eser gördünüz mü? İnanıyorum ki müzik yazılmaya başlandığından beri bü-
tün büyük besteciler bunu içgüdüsel olarak amaçlıyorlardı. Ama bu işin sırlarını
size hemen açmak istemiyorum- ve gerçekten de sırdır bunlar! Gizli anahtarlar-
dır. Bu tür anahtarlar belki de her çağda vardı ve insanlar, bilinçsiz de olsa, az
çok onlar hakkında birşeyler biliyorlardı.
Bugün bu konulardan genel olarak bahsetmek istiyorum. Bu yöntemle gerçekte
ne gibi yapıtlar ortaya kondu? Bu gizli anahtarlarla hangi bilinmeyen alemler,
hangi kapılar açıldı? Çok genel bir değişle, bu yöntemin özü müzikte mümkün
olan en büyük bütünlüğe ulaşmak için bir yol yaratmaktır. Burada üzerinde bütün
gün tartışabileceğimiz bir sözcük var. Belki de,buna rağmen, asıl önemli olan bu
konulardan bahsetmek- yani herkesin, hatta sadece oturup dinlemek isteyenle-
rin bile anlayabileceği genel şeylerden demek istiyorum. Çünkü gelecek günlerin
ne getireceği belli değil.
Bütünlük şüphesiz, anlam yaratabilmek için zorunlu birşeydir. Çok genel ola-
rak bütünlük, bir şeyin tüm bileşenleri arasında mümkün olan en fazla ilişkiyi
kurmaktır. O halde müziktede, insanın dile getirdiği herşeyde olduğu gibi amaç
bütünlüğü oluşturan parçalar arasındaki ilişkileri mümkün olduğunca açık hale
getirmektir; kısacası bir şeyin nasıl diğerine yol açtığını göstermektir.
Şimdi müziğe dönelim, bir bakıma tarihsel bir konu bu. “Oniki nota müziği” nedir?
Ondan önce ne vardı? Bu müziğe “atonal müzik” diye çok kötü bir ad takılmıştır.
Schönberg pek eğlenirdi bu adla, çünkü “atonal” demek “notasız” demektir, bu
da anlamsız elbette. Asıl kastedilen belli bir tonaliteye bağlı olmayan müziktir.
Nedir vazgeçilen? Tonalite ortadan kalkmıştır…

(Webern A. / Yeni Müziğe Doğru/ s. 59)

82