Page 39 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

1. ÜNİTE

Geleneksel Askerî Müzik (Mehter) Geleneksel Askerî Müzik
Mehter müziği dört alt türe ayrılır: (Mehter)
Mehter Peşrevi : Genellikle büyük usullüdür ancak 4/4’lük
olanları da vardır. Mehter peşrevi
Mehter Saz Semai : Çalgısal bir türdür. 10/8’lik usul kullanılır. Mehter saz semai
Mehter Semai : Çalgısal bir türdür. 6/8’lik usul kullanılır. Mehter semai
Mehter Marşı : Yürüyüş amaçlı bestelenmiştir. 19. yüzyılın Mehter marşı
başında ortaya çıkmıştır. 4/4’lük usul kullanılır.
BİLGİ NOTU

• Günümüzde bu alt türler kullanılmamaktadır. Bu alt türlerin hepsi zamanla bir bütün kabul edilerek
mehter müziği olarak adlandırılmıştır.

Geleneksel Eğlence Müziği
Eğlence müziği üç alt türe ayrılır: Geleneksel Eğlence Müziği
Oyun Havası : Mahallî danslara ve geleneksel danslara eşlik ama-
cıyla seslendirilen eserlere oyun havası denir. Çalgısal ya da sözel olabilir. Oyun havası
Kanto : Sözel bir alt türdür. Ritim ögesi ön plandadır. Kanto
Köçekçe Takımı : Köçeklerin oynaması için oluşturulmuştur. Aynı Köçekçe takımı
makamdaki eserlerin ağırdan hızlıya doğru sıralanmasıyla oluşur. Dans ve
dinleti amaçlı icra edilir.
B) Geleneksel Dinî Türk Müziği
Cami Müziği
Cami müziği on iki alt türe ayrılır: Cami Müziği
Ezan: Namaza çağrı amacıyla sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı zaman- Ezan
larında olmak üzere usulsüz ve geleneksel nağmelerle doğaçlama olarak
seslendirilen alt türdür. Kamet
Kamet: Cami içinde namazın başlayacağını bildirmek amacıyla ’’Hayya- Tekbir
al-el felah (Haydi kurtuluşa.), kad-kamet’is-sâla (Namaz başladı.)’’ sözlerinin Tehlil
geleneksel nağmelerle usulsüz ve doğaçlama olarak seslendirilmesiyle olu- Telbiye
şan alt türdür. Sâlat
Tekbir: Allah’ın büyüklüğünü ve ululuğunu dile getiren “Allahu Ekber” Cami ilahileri
(Allah en büyüktür.) sözlerinin usulsüz ve doğaçlama olarak seslendirilme- Kaside
siyle oluşan alt türdür. Mahfel sürmesi
Tehlil: ”La ilahe ill’Allah” (Allah’tan başka ilah yoktur.) sözlerinin usulsüz Temcit
seslendirilerek sürekli tekrarlanması sonucu oluşan bir alt türdür. Miraciye
Telbiye: ”Lebbeyk Allahümme Lebbeyk “ (Buyur Allah’ım buyur. Hizme-
tine emrine geldim. Senin ortağın yoktur. Şükür ve nimet senindir. Mülk se- Mevlit
nindir. Ortağın yoktur.) sözlerinin usulsüz ve doğaçlama seslendirilmesiyle oluşan alt türdür.
Salat: Hz. Muhammed’e dua ve selam içeren sözlerin, usulsüz seslendirilmesiyle oluşturulan alt türdür. Sözel
içeriklerine göre sabah salatı, cenaze salatı, bayram salatı ve salat-ı ümmîye olmak üzere dörde ayrılır.
Cami İlahileri: Tarikat ya da tekke dışı olan dinî içerikli sözlerin bestelenmesiyle oluşan, 10 zamanlıya kadar
herhangi bir usulde bestelenen alt türdür.
Kaside: Şiir türünün usulsüz ve doğaçlama olarak seslendirilmesiyle oluşan alt türdür.
Mahfel Sürmesi: Camide namazdan sonra sırasıyla okunan Ayet’el Kürsi, teşbih, şugl denilen dua ve ilahilerin
usullü, solo ve koro olarak seslendirilmesiyle oluşan alt türdür.
Temcit: Allah’ı övme amacıyla yazılmış şiirlerin usulsüz olarak seslendirilmesiyle oluşan alt türdür.
Miraciye: Hz Muhammed’in gökyüzüne çıkışını konu alan mesnevi türündeki şiirlerin seslendirilmesiyle olu-
şan alt türdür.
Mevlit: Hz. Muhammed’in doğumundan ölümüne kadar olan yaşamını konu alan şiirlerin seslendirilmesiyle
oluşan alt türdür.

38 TÜRK MÜZİK TARİHİNE GİRİŞ