Page 36 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12
P. 36

1. ÜNİTE



                  Yürük Semai: Terennüm bölümlerini içeren 6
               zamanlı usulle üretilmiş alt türlere denir. Sözleri-
               ne göre murabba ve nakış olarak bestelenebilir.
                  Şarkı: Sözel bir alt türdür. Ezgi yapıları kolay-
               ca algılanabilir şekildedir. Büyük formlardan farkı
                                                                   Bakmıyor çeşm-i siyah feryâde
               (kâr, karçe, beste, ağır semai, yürük semai) teren-
               nümsüz oluşudur. Şarkı türü, ritimsel ve ezgisel-     Yetiş ey gamze yetiş imdâde
               dir. Şarkının üretiliş amacı bakımından çocuk ve
                                                                     Gelmiyor hançer-i ebrû dâde
               gençlik şarkısı, fasıl şarkısı, eğlence şarkısı vb. çe-
               şitleri vardır.                                       Yetiş ey gamze yetiş imdâde
                  Fasıl: Ağırdan hızlıya doğru gidecek şekilde
                                                            Gel ne korkarsın ecel sîmâ-yı zerdimden benim
               peşrev, kâr, beste, ağır semai, yürük semai, şarkı,
               saz semaisi ve longa sirto türlerinin ara nağme   Kurtar Allah aşkına dünyayı derdimden benim
               kullanılarak birbirine bağlanması yoluyla beste-
               lenen çalgısal ve sözel bir alt türdür.
                  Takım: Ağırdan hızlıya doğru gidecek şekilde
               peşrev, beste, ağır semai, yürük semai ve saz se-
               maisi türlerinin ara nağme kullanmadan sıralan-  &Z FDFM  (FM  OF LPSLBST’O TBSBSN’㶆 ZÛ[ÛNEFO CFOJN
               masıyla bestelenen çalgısal ve sözel bir alt tür-  ,VSUBS "MMBI B㶆L’OB EÛOZBZ’ EFSEJNEFO CFOJN
               dür. Besteciler ustalıklarını ‘’takım’’ besteleyerek
               gösterir.
                  Gazel: Divan edebiyatında gazel olarak
               adlandırılan şiir türünün, doğaçlama ve usulsüz
               olarak icra edilmesiyle oluşan bir alt türdür
               (Görsel 1.65).                             Görsel 1.65:  “Bakmıyor Çeşm-i Siyah”, Mehmet Sadi Bey, gazel


                  BİLGİ NOTU
                  •  Terennüm, büyük formları küçük formlardan ayırır. İkai terennüm (tel, tel, lil, ah, oh vb.) büyük sanatlı
                     alt türlerde (kâr, kâr-ı natık vb.) ve lafzi terennüm (canom, mirim, ömrüm vb.) küçük sanatlı alt türlerde
                     (şarkı, türkü vb.) kullanılır.



                  BİYOGRAFİ
                                HÜSEYİN SADEDDİN AREL
                     1880 yılında İstanbul’da doğan Hüseyin Sadeddin Arel, Suphi Ezgi
                   ve Salih Murat Uzdilek ile birlikte Türk musikisinin bugün de kullanılan
                   ses sistemini oluşturmuştur (Görsel 1.66). Ses sistemi araştırmalarının
                   netleştirilmesi ve geleneksel Türk müziği için notasyonun kullanılması
                   çalışmalarında Arel’in önemli bir yeri bulunmaktadır. Hüseyin Saded-
                   din Arel, 1948 yılında İleri Türk Musikisi Konservatuvarı Derneğini ve
                   yayın organı olarak da Musiki Mecmuasını kurmuştur. Arel, derginin ilk
                   sayısından başlayarak 87 sayılık yayın süresince derginin başında bu-
                   lunmuştur. Hüseyin Sadeddin Arel çok sayıda eser bestelemiştir. Türk
                   müziğinin ilk çok sesli örneklerini vermiştir. Bugün kullanılmakta olan
                   donanım, güçlü, dizi, geçki, dörtlü, beşli gibi birçok Türkçe müzik terimi
                   ilk defa Arel tarafından kullanılmış ve daha sonra yaygınlaşmıştır. En
                   çok tanınan eserleri ‘’Düğün Evinde’’,  ‘’Fani Hayat’’  ve ‘’Mini Mini Niha-  Görsel 1.66: Hüseyin Sadeddin Arel
                   vent Peşrev’’ dir. Arel, 6 Mayıs 1955’te İstanbul’da vefat etmiştir.
                                                                                              Haydar Sanal
                                                                   TDV İslâm Ansiklopedisi, 3.cilt, sayfa: 352-354, 1991
                                                                                           (Düzenlenmiştir.)



                                                                                          TÜRK MÜZİK TARİHİNE GİRİŞ  35
   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41