Page 118 - ÇALGI EĞİTİMİ BAĞLAMA 9

5 Bağlamada Tavırlar

Kalktı göç eyledi Avşar illeri
Ağır ağır giden iller bizimdir.
Arap atlar yakın eyler ırağı
Yüce dağdan aşan yollar bizimdir.
Dadaloğlu

5. BAĞLAMADA TAVIRLAR

Değerlerimizden
Üniteye Hazırlık

1. Türk halk müziğinin yapısı hakkında bilgi edinerek ulaştığınız bilgileri arkadaşlarınızla
paylaşınız.
2. Çalgınızla çaldığınız eserlerin yörelerini inceleyerek eserlerin yöresel özellikleri hakkında
edindiğiniz bilgileri sınıfınızda paylaşınız.
3. Kendi yörenizin müziğini araştırarak, varsa yöresel özellikleri hakkında bir sunum
hazırlayıp arkadaşlarınızla paylaşınız.

5.1. Türk Halk Müziğinde Tavır Kavramı

Türk halk müziğinin en önemli özelliklerinden biri, müzikal yapısının yörelere göre değişiklik
göstermesidir. Yöre müziklerinin kendine has söyleme ve çalma biçimleri, kaynağını kendi halkından
alan bu müziğin zenginliğinin bir göstergesidir. Halk müziğindeki “tavır” kavramı da yörelerin kendine
has söyleyiş ve çalma biçimlerinde ortaya çıkmıştır. Bir yörede bulunan tanınmış âşıkların ya da
önde gelen müzisyenlerin çalgılarındaki icra biçiminin zamanla benimsenip yöreye yayılmasıyla o
yörenin tavrının ortaya çıktığı söylenebilir. Bağlama özelinde ele alırsak tavır, yörelere göre tezene
vuruş biçimlerini anlatan bir terimdir. Yörelere göre söyleyiş biçimleri de bu kavramın içinde yerini
almış bir olgudur. Yöresel söyleyiş biçimi halk müziğinde “ağız” terimi ile adlandırılmaktadır. Tavır,
çalma ve söyleme bakımından geleneksel icranın bütün incelik ve özelliklerini kapsayan bir yapıdır.
Aynı şekilde genelden özele doğru ilerlersek tavrın, halk çalgısı ya da çalgılarının yöresel çalma
özelliklerini belirleyen bir terim olduğunu görürüz. Tavır kavramını genelden özele indirecek olursak
tezeneli çalgılarda tezene vuruşu, üflemeli çalgılarda üfleme tekniği, vurmalı çalgılarda değişik
ritim kalıplarından, yaylı çalgılarda ise yay çekme teknikleri gibi değişik gruplardan söz edebiliriz.
Yöreleri müzikal yapıları bakımından birbirinden ayıran tavır kavramı, yöreye ait müziğin ölçü ve
ritim karakterlerini, melodik yapısını ve söyleyiş biçimini de kapsar. Bağlamada tavırlar, yörelerin
müzikal yapısına göre değişik tezene vuruş biçimleriyle şekil almıştır. Türk halk müziğinde yöre
adlarıyla da anılan bu tavırlar gelenekten günümüze kadar gelmiştir. Günümüzde de sözlü ve
sözsüz eserlerin icrasında kullanılmaya devam etmektedir. Halk müziğinde kullanılan tavırlardan
başlıcaları aşağıda verilmiştir:

1. Zeybek tavrı 5. Silifke tavrı 9. Karşılama tavrı
2. Âşıklama tavrı 6. Azeri tavrı 10. Rumeli tavrı
3. Teke tavrı 7. Sürmeli tavrı 11. Ankara tavrı
4. Konya tavrı 8. Kayseri tavrı 12. Karadeniz tavrı

116