Page 64 - BATI MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI 9

3. MÜZIKTE DIZI VE TON

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Aşağıdaki yönergeler doğrultusunda belirtilen sesleri piyano ile çalınız.

Do sesinden başlayarak
a) Bir oktav içindeki sesleri, sadece beyaz tuşları kullanarak sırasıyla çıkıcı ve inici çalınız.
b) Bir oktav içindeki sesleri, beyaz ve siyah tuşları kullanarak sırasıyla çıkıcı ve inici çalınız.
c) Bir oktav içindeki sesleri, sadece siyah tuşları kullanarak sırasıyla çıkıcı ve inici çalınız.

2. Aşağıda I. grupta belirtilen eserler majör, II. grupta belirtilen eserler minör tonalitededir. Her iki
gruptaki eserleri de dinleyerek majör ve minör tonalitelerin sizde nasıl bir etki bıraktığını sınıf or-
tamında arkadaşlarınızla tartışınız.
I. Grup: Dostluk (Alman ezgisi), Dumlupınar (Ziya Aydıntan)
II. Grup: İzmir’in Dağlarında (İzzeddin Hümâyi Elçioğlu), İstiklal Marşı (Osman Zeki Üngör)

3.1. DİZİ

DİZİ (DİYATONİK, KROMATİK VE PENTATONİK)
Melodiyi belirli bir sistem içinde oluşturmanın kaynağı ses dizileridir. Yükseklik de-
recelerine (frekanslarına) göre art arda sıralanmış ses gruplarına dizi (gam) denir.

DİYATONİK DİZİ

Tam ve yarım aralıklardan oluşan diziye diyatonik dizi denir.
1/2 1/2
& 1/2 w w w w w w w w w w 1/2
w w w w w w
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1
Çıkıcı diyatonik dizi İnici diyatonik dizi

KROMATİK DİZİ
Yarım aralıklardan oluşan diziye kromatik dizi denir.

b
b
#
#
& w ww ww ww w ww ww ww ww w ww
b
#
b
#
b
#
w w ww ww w
Çıkıcı kromatik dizi İnici kromatik dizi
PENTATONİK DİZİ
Yarım aralık kullanılmayan yalnızca beş sesi temel alan ve altıncı notada oktava
ulaşan diziye pentatonik dizi denir.

& w w w w w w w w
w w w w

Çıkıcı pentatonik dizi İnici pentatonik dizi

62