Page 190 - ÇALGI EĞİTİMİ KLARNET 9

Makamı meydana getiren tam dörtlüler yirmi iki koma, tam beşliler ise
otuz bir komadan ibarettir.
Türk müziği makamları birbirini takip eden dörtlü ve beşli veya beşli ve
dörtlü dizilerin birleşiminden meydana gelmektedir. Bu dörtlü ve beşlile-
re çeşni denir. Çeşniler oluşturulurken hangi çeşniyi oluşturmak istediği-
mize göre çeşitli ses değiştirici işaretler kullanılarak aralıklar düzenlenir.
Aşağıda ana makamları oluşturan dörtlü ve beşlileri görüyoruz.

Çargâh Beşlisi Bûselik Beşlisi

Bûselik Dörtlüsü
Çargâh Dörtlüsü

Kürdî Beşlisi

Kürdî Dörtlüsü Rast Dörtlüsü

Hüseynî Beşlisi Hicaz Beşlisi

Diziler Türk müziğindeki makamların temelini oluşturur. Dörtlü ve beş-
lilerin birbirlerine eklenmesi ile oluşturulur. Dizinin ilk sesi durak ismini
alır. Dörtlü ve beşlilerin birleştiği sesler ise güçlü olarak adlandırılır. Tiz
durağın bir sekizli yukarısında olan perdedir. Dizilerin birbirleriyle ortak
çeşnileri esas alınarak girdikleri ilişkiler makamları meydana getirmek-
tedir. Makam ise bir dizide güçlü ile durak arasındaki ilişkileri de içine
alan, makamın seyir özelliklerinin sergilendiği bir yapıdır.

Türk müziğinde üç çeşit makam vardır. Bunlar:
1. Basit
2. Şed (göçürülmüş)
3. Mürekkep (bileşik) makamlardır.

188