Page 35 - ÇALGI EĞİTİMİ RİTİM 9

TÜRK MÜZİĞİNDE RİTİM YAZISI VE UYGULAMALARI-I TÜRK MÜZİĞİNDE RİTİM YAZISI VE UYGULAMALARI-I

Usul içinde darpların kuvvetli ve zayıf olarak sıralanmasına düzüm denir. Usulün oluşabilmesi
için bir zayıf bir kuvvetli olmak üzere en az iki zaman gereklidir. Yani bir zamanlı usul yoktur. Düzüm
bazen usulün bir bölümü olabildiği gibi bazen tamamı olabilir (Şekil 1 ve Şekil 2).

Düm
Düm Düm
Düm
2 œ 3 œ
ã 4 œ ã 4 œ œ
K K
Tek Tek Tek
Tek
Tek
Tek
Z Z Z
Şekil 1: İki zamanlı usulün düzümü Şekil 2: Üç zamanlı usulün düzümü

Her müzik eserinin başında anahtar ve donanımdan sonra üst üste kesir şeklinde
yazılmış sayılar bulunur. Bunlara usul sayısı ya da ölçü sayısı denir. Bu sayılardan
üstte olan birim zamanı, alttaki ise birim zamana düşen nota değerini gösterir (Şekil 3).

2 Birim zaman

4 Birim zamana düşen nota değeri

Şekil 3: Ölçü sayısı

Usul sayılarından üstteki sayı sabit kalırken alttaki sayının usulün hareketlilik durumuna göre
değişkenlik göstermesi durumuna mertebe denir. Usul, alttaki sayı küçüldükçe ağırlaşır; büyüdük-
çe hızlanır. Bu durum tüm usuller için geçerlidir (Şekil 4 ve Şekil 5).

2 Birim zaman

2 4 8 Birim zamana düşen nota değeri (mertebe)

Şekil 4: İki zamanlı usulün mertebeleri

33