Page 14 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA 9

KİTABIN TANITIMI

Ünitede öğrenilecek
Ünite kapağında 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE konu içeriklerinin yer
ünitenin numarasını aldığı bölümdür.
gösterir.

Ünite kapağında Ünite Konuları
ünitenin adını VİYOLANIN TEMELLERİ VİYOLA ÇALMADA Ünitede yer alan konu
gösterir. TEMEL UNSURLAR I
Kavramlar Bu ünitede Ünite Konuları başlıklarının verildiği
• Çekerek • Viyola ve yayın 2.1. Viyola ve Yayın Özellikleri
özelliklerini,
Kavramlar Kavramlar Bu ünitede Ünite Konuları • İterek • Viyola çalmada temel 2.2. Viyola Çalmada Temel bölümdür.
Davranışlar/Hazır Bulunuşluk
• Viyola
1.1. Viyolanın Tarihî Süreci
• Bütün Yay
• Viyolanın tarihini,
davranışları,
2.3. Viyola Çalmada Sağ ve Sol
• Viel
• Yarım Yay
1.2. Viyolanın Müzik
• Viyolanın Türk müziğindeki
Elin Konumu
Kavramları içeren • Viol yerini öğreneceksiniz. Kültürümüzdeki Yeri • Viyolada ses üretimini 2.4. Viyolada Ses Üretimi
öğreneceksiniz.
2.5. Viyolada Yayın Bölümleri ve
bölümdür. Şekilleri Ünitede işlenen
13 Viyolanın Temelleri 19 19
konuyla ilgili et-
kileşimli içeriği
gösterir.
Uyarı Uyarı: Aşağıdaki rast seyir örneğinin serbest çalınabilmesi için ölçü sayısı belirtilmemiştir. Üniteye Başlarken
Üniteye Başlarken
şekill
çalınış
eri,
ylı
a
isiml
çalgıların
eri
erinizi
eri
hakkında
dikl
bil
özellikl
e
v
diğer
ark
RAST SEYİR ÖRNEĞİ Y Yaylı çalgıların isimleri, çalınış şekilleri ve diğer özellikleri hakkında bildiklerinizi arka- a - Üniteye Başlarken
daşlarınızla pa
ylaşınız.
daşlarınızla paylaşınız.
Konuyla ilgili dikkat B # ≥ œ œ œ œ ˙ œ ≥ œ œ œ 1.1. V iyolanın T arihî Süreci Yeni bilgilerin öğrenilebil-
1.1. Viyolanın Tarihî Süreci
Asya’da ortaya çıktığı bilinen yaylı çalgılar ticaret yolları vasıtasıyla dünyanın diğer bölgelerine yayıl-
çeken cümleleri içeren 4 œ œ œ œ œ œ œ mıştır. Çok uzun bir yolculuk olan bu yayılma süreci aynı zamanda viyolanın tarihsel gelişimini ifade
etmektedir. Viyola bugünkü şeklini alana kadar tarihin çeşitli aşamalarında ve farklı bölgelerde bi-
çimsel değişim geçirmiş ve gelişmiştir. Ayrıca bu uzun değişim sürecinde rebap, rebec, crowt/cruth,
yaylı “vielle”ler (vieller) omza dayanarak çalınan ilk yaylı çalgıdır ve viyollerin atasıdır.
B # œ œ œ ˙ œ ≥ œ œ œ œ œ œ œ œn œ ˙ fidel, viol gibi isimler almıştır (Görsel 1.1). 12 ve 13. yüzyıllarda gezgin çalgıcılar tarafından çalınan mesi için ön öğrenmele-
bölümdür.
7
≤ ≤
B # œ ≥ œ œ ˙ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ œ w rin harekete geçirilmesini
.
5.8.5. Rast Makamında Eserler ve konunun sezdirilme-
Makamsal eser çalmak Türk müziği repertuvarınızın gelişmesi için önemlidir. eserlerde “yerinden”,
“1 ses” ve “4 ses”ten çalma gibi uygulamalar transpoze yapma becerinizi geliştirecektir. Bu
nedenle rast makamında verilen eserleri transpoze uygulamalarını kullanarak çalınız.
YİNE BİR GÜLNİHAL İsmail Dede Efendi sini amaçlayan soruları
3 ≥ œ 1 œ
Öğrenci 1 B # 3 ˙ 4 . ˙ 0 0 œ œ œ . ˙ ˙ . ˙ 0 Crowt/Cruth Rebap Fidel Rebec Viol
Görsel 1.1: Viyolanın gelişimi içeren bölümdür.
B # 3 ˙ ≥
Öğrenci 2 4 œ . ˙ . ˙ . ˙ ˙ œ . ˙ 1.1.1. Viyolanın Tarihî Gelişimi
Avrupa’da yaygınlaşarak sıklıkla kullanılmaya başlanan
7 œ œ . ˙ ˙ 2 œ 4 . ˙ œ 0 œ œ vielleler, Avrupa’daki çalgı yapım ustalarının geleneksel
B # œ . . sı ile zaman içinde birçok değişikliğe uğramıştır. Devam
Avrupa işçiliği tekniklerini bu çalgılar üzerinde kullanma-
eden süreçte (1530-1550) Kuzey İtalya’da keman ailesin-
deki diğer çalgıların ortaya çıkması viyolanın gelişimine
B # œ œ œ . ˙ . . ˙ œ . ˙ œ œ œ hız kazandırmıştır. Viyola ilk defa İtal ya’nın Milano şehri-
nin yakınlarındaki Santuario di Saron no Kilisesi’nin kub-
besindeki 1530 yıllarına ait ünlü bir freskte resmedilmiştir
(Görsel 1.2). Görsel ve Açıklamaları
Görsel 1.2: Santuario di Saronno Kilisesi’nin
12 . œ 1. œ œ 2. . ˙ kubbesindeki fresk
B # ˙ ˙ . ˙ 0 0 œ œ œ œ . . 16 ve 17. yüzyıllarda viyola terimi “viola da braccio” ve “viola da gamba” isimleriyle iki ayrı telli çalgı
ailesini tanımlamaktadır. “Da braccio” İtalyanca “kolda çalınan” anlamına gelir ve yatay çalma pozis- Ön bilgileri harekete
yonuna işaret eder. “Da gamba” terimi ise “bacakta çalınan” demektir ve dikey çalma pozisyonuna
B # ˙ . ˙ œ . ˙ ˙ œ ˙ œ . . ˙ . işaret eder.
Diziler ve İlgili Dağarcık 115 14 1. ÜNİTE geçirmek amacıyla
18 1 œ œ 1 ˙ œ . ˙
B # œ œ œ œ œ œ œ # . ˙ œ œ œ œ œ œ
sunulmuş görselleri
B # . ˙ . ˙ . ˙ ˙ œ . ˙ . ˙ ˙ œ . ˙
içerir.
Okuma Parçası Okuma Parçası Ölçme ve Değerlendirme Ölçme ve Değerlendirme
Okuma Parçası
Ölçme ve Değerlendirme
Aşağıda verilen ifadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini işaretleyiniz.
Kitapta adı geçen nın hem kendisine hem mesleğine karşı sorumluluklarını yerine getirmesi hakkındaki düşünce- tutulmasında kolaylık sağlar. Üniteyle ilgili ölçme ve
Aşağıda verilen Giuseppe Donizetti’nin (Donizetti Paşa) yaşam öyküsünü okuyunuz. Sanatçı-
1. Omuzluk (yastık), viyolanın boynun ortasına yerleştirilmesinde ve viyolanın rahat
lerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Y
D
Giuseppe Donizetti Paşa (1788-1856)
Meşhur İtalyan opera bestecisi Gaetano (Gaytano) Donizetti’nin ağabeyi olan Giuseppe Do-
önemli müzisyenlerin nizetti (Görsel 1.5) 1788’de Kuzey İtalya’nın Lombardia bölgesindeki Bergamo şehrinde dün- 2. Serçe parmağın yay tutuşuna işlevsel olarak hiçbir etkisi yoktur. değerlendirme çalışma-
D
Y
3. Viyola çalmanın temel unsurlarından biri, yayı tele sürterek viyoladan ses üretmektir.
yaya geldi. Fransız İmparatoru Napolyon Bonaparte’ın bandolarında görev aldığı gibi çeşitli
Y
D
İtalyan alay birliklerinde bando şefliği yaptı.
1826’da Vaka-yi Hayriye olarak bilinen Yeniçe-
hayat hikâyelerinin ri Ocağının kaldırılmasının ardından Avrupai me- 4. Viyolada la, re, sol ve do telleri bulunmaktadır. larının yer aldığı bölümdür.
Y
D
todlara sadık kalınarak yeni bir ordu kurulmuş ve
mehterhanenin yerini Muzıka-yi Hümâyun olarak
Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
bilinen bando ve askerî müzik okulu almıştı. Doni-
bir metin aracılığıyla zetti, 1828’de Sultan II. Mahmud’un askerî bandola- 6. Viyola çalgısının akort sistemi aşağıdakilerden hangisidir? E) Sol-si-re-fa C) La-re-si-do

A) Do-mi-sol-si

B) La-re-sol-do
rını Avrupai müzik disiplini içerisinde eğitmek üzere

D) Mi-la-re-sol

Osmanlı Saltanat Bandoları baş eğitmeni göreviyle

İstanbul’a geldi.
7. Aşağıdakilerden hangisi yayın bölümlerinden biri değildir?

Donizetti, Osmanlı ordusunda generalliğe terfi et-

C) Kıl

B) Çubuk
A) Burgu

verildiği bölümdür. tiği için Türk müzik tarihine adı Donizetti Paşa olarak D) Sarma E) Topuk
geçmiş ama öğrencileri ona “Muallim Donizet Bey”
olarak hitap etmiştir. Taşıdığı resmî mühürde Us-
Aşağıdaki karekod uygulamasını veya bağlantı linkini kullanarak verilen ölçme ve
takâr-ı Muzıka-yi Hümâyun Donizet yazan Donizetti
sarayda da müzik dersleri vermiş, Sultan II. Mahmud değerlendirme etkinliğini cevaplayınız. Kontrol Listesi
için “Mahmudiye” (1831) ve Sultan Abdülmecid için
“Mecidiye” (1839) olarak bilinen saltanat marşlarını
bestelemiştir.Sözleri Osmanlıca olan ve Şarkı-yi Ce-
did (Yeni Şarkı) adını verdiği Türkçe sözlü şarkılar KONTROL LİSTESİ Üniteyle ilgili kazanılan
bestelediği gibi geleneksel Türk musikisi eserlerini
Araştır-Öğren armonize ederek çok sesli bestelere dönüştürmüş- ğıdaki kontrol listesini öğretmeninizle doldurunuz. Kontrol listesindeki davranışlardan gerçekleştiri-
“Viyola Çalmada Temel Unsurlar I” ünitesinde kazanılan becerileri değerlendirmek amacıyla aşa-
tür. Donizetti, saraydaki İtalyan opera temsillerinde Görsel 1.5: Giuseppe Donizetti Paşa
de zaman zaman hazır bulunmuş, sahnelenen eserler hakkında padişaha bilgi vermiştir.
lenler için evet, gerçekleştirilemeyenler için hayır sütununa (√) işaretini koyunuz.
Meşhur Macar piyanist Franz Liszt (Frans List) 1847’de konserler için İstanbul’a geldiğinde
Anlatımı destekle- Donizetti’nin evini de ziyaret etmiş ve onun “Mecidiye Marşı”nın temaları üzerine solo piyano 1 2 SIRA Viyolada ayakta duruş tekniğini doğru uygular. EVET HAYIR becerilerin değerlendi-
GÖZLEMLENECEK DAVRANIŞLAR
için bir “Grand Parafraz” bestelemiştir. Giuseppe Donizetti birkaç yıl için geldiği İstanbul’dan
bir daha hiç ayrılmamış, vefatına (1856) kadar Osmanlı hizmetinde kalmış, cenazesi Taksim
Meydanı yakınlarındaki Saint Esprit (Sen Espri) Katedrali’ne defnedilmiştir.
Viyolada oturarak duruş tekniğini doğru uygular.
mek ve öğrenilenleri Dr. Emre Aracı (2014), Donizetti Paşa & Osmanlı Sarayının İtalyan Maestrosu adlı eserinden alınmıştır. 3 4 5 Viyolanın tutuş tekniğini doğru uygular. rildiği bölümdür.
Viyola tutuşunda sol kolun konumunu doğru uygular.
Yayı doğru teknikle tutar.
pekiştirmek amacıyla Araştır-Öğren 6 7 8 9 Viyola çalarken nitelikli ses çıkarır.
Viyola çalarken teller arası geçişlerde sağ üst kolun açılarını doğru uygular.
Yayda alt yarı uygulamasını doğru yapar.
Araştır-Öğren
Yayda üst yarı uygulamasını doğru yapar.
Yayda bütün yay uygulamasını doğru yapar.
hazırlanmış bölümdür. Donizetti Paşa’nın bestelediği Mecidiye Marşı’nı genel ağda bulunuz ve dinleyiniz. Bu marşın gü- 17 32 10 Not: Gözlenen her davranış için 10 puan verilir.
nümüz marşları ile benzerliklerini araştırınız. Araştırmanızı sınıf panosunda sergileyiniz.
Viyolanın Temelleri
2. ÜNİTE
Ders İçi Çalışma
Öğrenmeyi kolaylaş-
tırmak için hazırlanmış 2.4.2. Yayı Belirli Sürelerde Çekme ve İtme
Viyolada ses üretmeye “re” telinden başlanır. Daha sonra “sol”, “la” ve “do” telleri ile çalışma-
lara devam edilir. Yayın kendi ağırlığı ve işaret parmağının tele hafifçe uygulayacağı basınçla yay, Ders İçi Çalışma
≥
çalışmaları içeren, dikkat edilmeli, viyoladan doğru ve temiz sesler elde edilmesi sağlanmalıdır. • Atatürk’ün konuşmasından alınan aşağıdaki metni okuduktan sonra bu metni vatanseverlik
çekilerek ( ) ve itilerek (V) tele sürtülür. Yayı çekme ve itme çalışmalarında doğru tutuş tekniğine
bağlamında değerlendirerek sınıf arkadaşlarınızla fikir alışverişinde bulununuz.
Ders İçi Çalışma
Arkadaşlar,
Œ
• Aşağıdaki çalışmalardan 1 numaralı alıştırmayı ritimsiz bir şekilde çalıştıktan sonra 2 ve 3
Ó
öğrencilerin konuya & 4 4 œ Açıklama: Aşağıdaki alıştırmalarda kullanılan “o.” orta yay demektir. Yay çekilip itilirken Güzel sanatların tümünde, ulus gençliğinin ne denli ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu, yapıl-
numaralı alıştırmaları nota değerlerine uygun olarak çekerek ve iterek çalınız.
maktadır, Ancak bunda en çabuk, en önde görülmesi gerekli olan Türk musikisidir. Bir ulusun
yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir.
yayın orta kısmında kalmaya dikkat edilir (Görsel 2.20). Bugün dinletilmeye çalışılan musiki yüz ağartacak değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça
yönelik etkin katılımının bilmeliyiz. Ulusal ince duyguları, düşünceleri anlatan, yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak,
onları genel son musiki kurallarına göre işlemek gerekir. Ancak bu düzeyde Türk ulusal müziği
yükselebilir, evrensel musiki içinde yerini alabilir.
Kültür İşleri Bakanlığının buna değerince özen vermesini, kamunun da bunda ona yardımcı
Görsel 2.20: Orta yayın konumu
sağlandığı bölümdür. B œ ≥ œ ≤ œ œ œ œ œ Orta yay (o.) œ œ œ œ œ œ œ œ . . olmasını dilerim.
Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1934, 4. Yasama Yılının Açış Konuşması (https://www.tbmm.gov.tr‘den kısaltılarak alınmıştır.)
œ
1-
o. Uygulama Değerlendirme Uygulama Değerlendirme
hazırlanmış tabloyu doldurunuz. Tamamlanamayan ölçüleri ilgili sütuna yazarak öğretmeninizle de-
2- B 4 4 ˙ ≥ Ó ˙ ≤ Ó ˙ Ó ˙ Ó ˙ Ó ˙ Ó ˙ Ó ˙ Ó . . “Yay Teknikleri I” ünitesinde çaldığınız eserlerin tamamlanıp tamamlanamadığını belirlemek için
ğerlendiriniz.
o. Ders içi çalışma etkinlik-
Eser Adı
Açıklama 3- B 4 4 ˙ ≥ ≤ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ . . Theme and Variations “Wolfgang Ama- Tamamlandı Tamamlanamayan Ölçüler lerinde çalışılan eserlerin
o.
“Re” telinde yapılan çalışmalar düzgün, pürüzsüz, vurgusuz, temiz tınılar elde edilene kadar
tekrar edilir. Aynı çalışmalar diğer teller (sol­la­do) üzerinde de uygulanabilir fakat diğer tellerde ça- deus Mozart”
Eser ve etütlerin çalınış lışılırken sağ üst kol açısına dikkat edilmelidir. Çünkü kol teller üzerinde yay çekerken farklı açılarla Zeybeklenim “Ali Uçan” tamamlanma durumunu ve
hareket eder. Bu durumda şu kuralları hatırlayınız:
• Alt telleri çalarken kolunuzu alçaltınız.
• Üst telleri çalarken kolunuzu yükseltiniz. Büyük Cevizin Dibi
şekilleri ile ilgili dikkat 1. telde (la teli), sağ kol üstünün vücutla Menuet “Thomas Augustine Arne” eksik ölçüleri tespit etmek
olan açısı oldukça dardır (Görsel 2.21).
Melodie “Robert Schumann”
çekilmek istenen hu- cutla açısı biraz daha artmış, yak aşık Night On The River “Dmitri Kabalewski” amacıyla hazırlanmış
2. telde (re teli), sağ kol üstünün vü­
l
45 derecelik bir açı oluşmuştur (Görsel
susları içeren bölümdür. Görsel 2.21: La telinde sağ Görsel 2.22: Re telinde sağ 2.22). bölümdür.
kolun açısı
kolun açısı
28 2. ÜNİTE Yay Teknikleri 79
©
12 ©
©
©