Page 121 - TİYATRO TARİHİ 9

6.1.1.1. Klasik Tragedyanın Özellikleri
XVII. yüzyıl Fransız tiyatro kuramcılarına göre antik otoriteye duyulan saygı ile çağdaş otoriteye duyulması
gereken saygı aynı olmalıdır. Antik Yunan oyunlarının biçim bakımından tartışılması onlara göre gereksizdir.
Antik Yunan tiyatrosu ve yazarlarını örnek alınması gereken otorite olarak kabul ederler.

Fransız kuramcılara göre klasik tragedya yazımında uyulacak biçimleme kuralları şunlardır:

Arılık (Yalınlık): Olay örgüsü, kişi ve diyaloglar, sade ve özlü olmalıdır. Oyun açıkça anlaşılmalıdır. Gereksiz
uzatmalara yer verilmemelidir.

Belli Uzunluk ve Tamamlanmışlık: Oyun serim, düğüm, gelişme ve sonuç bölümlerini içermelidir. Oyun
baş, orta ve son düzeninde olmalıdır.

Organik Bütünlük: Olayların düzenlenmesinde bir tertip olmalıdır. Oyunun kurgusu sağlam bir iskelete
oturtulmalı ve hatasız olmalıdır.

İnandırıcılık ve Tutarlılık: Oyun akla ve mantığa uygun olmalıdır. Eserin başı ile sonu arasında bir tutarlılık
bulunmalıdır. Akla uygun olmayan zorlamalardan kaçınılmalıdır.

Üç Birlik Kuralı: Poetika’nın hiçbir bölümünde bahsedilmemesine rağmen Fransız kuramcılar, Aristoteles’in
eylem birliği ve zaman kullanımına yönelik tavsiyelerine mekân birliğini de eklemişlerdir. Böylece adına üç
birlik kuralı dedikleri bir biçimleme kuralı geliştirmişlerdir. Klasik akım tiyatro kuramcılarına göre bir tiyatro
metninde eylem, zaman ve mekân kullanımında tek bir tercihte kalınmalıdır.

Eylem birliği kuralına göre klasik oyunlarda tek bir olay örgüsü bulunmalıdır.
Zaman birliği kuralı; bir oyun zamanının yirmi dört saati geçmemesi, tüm olayların bir günde geçecek biçimde
düzenlenmesidir. Klasik Dönem’de zaman birliği kesin bir kuraldır. Bu kurala uymayan oyunlar sağduyuya
aykırı görülmüştür. Bir oyunda uzun yıllar geçmesi, kişilerin doğup, büyüyüp ölmeleri ise seyircinin gerçeklik
duygusuna aykırı sayılmıştır.
Yer birliği kuralı, bir oyunun başından sonuna dek belli bir yerde geçmesini zorunlu kılar. Bu tek yerin bir kent
hatta bir ev olarak yorumlanması, her sahnenin kentin çeşitli yerlerinde ya da evin başka köşelerinde geçirilmesi
bile hatalı görülür. Oyunun geçtiği yer, kişinin durup baktığında görüş açısı içinde kalan yer olmalıdır. Klasik
oyunlarda sarayın önü, pazar yeri, tapınak kapısı gibi yerler, oyun kişilerinin yer birliğini bozmadan birbirleri ile
karşılaştığı ortak alanlardır (Görsel 6.4).

š Görsel 6.4: Klasisizm sahne kurallarına uygun sahnelenen Cimri oyunu (Ankara Devlet Tiyatrosu, 2018-2019)

119
TİYATRODA KLASİSİZM