Page 63 - Konu Özetleri AYT Fizik

IŞ KAVRAMI VE ENERJI TÜRLERI

Sarmal Yaylarda Kuvvet-Uzama/Sıkışma Ilişkisi (Hooke Yasası)

k m k m

O O
Şekil I Şekil I II

Yay sabiti k olan bir yay sıkıştırılırken Yaya kuvvet uygulandığında yay
(ya da uzatılırken) yaya uygulanan üzerinde de yayı denge konumuna
kuvvetle yayın sıkışması (ya da uza- getirmeye çalışan geri çağrıcı kuvvet
ması) doğru orantılıdır. oluşur. Geri çağrıcı kuvvet, uygula-
F¶ = k ∙ ¢x¶ nan kuvvete eşit büyüklükte ve zıt
yönlüdür.
F¶ = -k ∙ ¢x¶

PÜF NOKTA

Kuvvet ifadesindeki (-) işaretinin nedeni geri çağrıcı kuv-
vet ile konum vektörünün zıt yönlü olmasıdır.

Kuvvet 0 F 2F 3F
Uzama/sıkışma miktarı 0 x 2x 3x

ESNEKLIK POTANSIYEL ENERJISI

Bir cisme kuvvet uygulanarak esnetilmesi ya da sıkıştırılması sırasında cisim üzerinde yapılan iş, cisme potansiyel enerji
olarak aktarılır. Esnek cisimlerde depo edilen enerjiye esneklik potansiyel enerjisi adı verilir.

k

O Şekil I'de yay sabiti k olan sarmal yayın serbest konumu O iken yayın önüne ko-
nulan m kütleli araba F kuvveti yayı x kadar sıkıştırdığında kuvvet bir iş yapmış
1 olur ve bu iş yayda bir esneklik potansiyel enerjisi halinde depolanır.
E = kx = E
2
p 2
1
Bu enerji; E = kx 2 bağıntısı ile bulunur.
k p 2
2
Not: Yayın sıkıştırılmasındaki kuvvet sıkışma özelliği, serbest yayın uzaması
O
2 (gerginleştirilmesi) olayında da geçerlidir.
1
E = k (2x)⋅ 2 = 4E
p
2

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 63