Page 104 - Konu Özetleri AYT Tarih

STRATEJİK SİYASET VE DÜNYA GÜCÜ OLAN OSMANLI DEVLETİ

DOĞU TİCARET YOLLARI

• XVI. yüzyılda, İpek ve Baharat yollarının Osmanlılara geçmesi ticari faaliyetlerin gelişmesinde etkili oldu.
• Yeni Hint Deniz Yolu: Portekizliler, Ümit Burnu’nu kullanarak Baharat Yolu’nu kontrol etmeye çalışmıştır.
• Kapitülasyon: Ayrıcalık, üstünlük anlamına gelen imtiyâz kelimesi bir devletin yabancı devletlere verdiği iktisadî hak
ve ayrıcalıkları ifade eder.
• Osmanlıların Batı devletlerine kapitülasyon vermesinde genel amaç, müttefik edinmek ve böylece Haçlı birliğini par-
çalamaktır.

KRİTİK BİLGİ
Fransa’nın Belgrad Antlaşması’nda aracı olmasıyla 1740
yılında kapitülasyonlar sürekli hâle getirilmiştir.

OSMANLI VE DİĞER HÂKİM KARA GÜÇLERİ
• Kutsal Roma Germen İmparatorluğu: Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken’e karşı Fransa’nın Osmanlıdan
yardım istemesi Batı için bir kırılma noktası ve Osmanlı Devleti’nin sürdürdüğü mezhep politikasının da olumlu bir
sonucuydu.
• Avusturya: 1533 İstanbul Antlaşması’nda Osmanlı sadrazamı ile Avusturya arşidükünün protokol olarak birbirine eşit
sayılması ile Osmanlı Devleti gücünü Avrupa’ya kabul ettirmiştir.

• Safeviler: Çaldıran Savaşı ile Safevilerin askerî gücünü önemli ölçüde zayıflatmıştır.
• Memlûklüler: 1517 Ridaniye Savaşı ile Yavuz Sultan Selim’in Memlûklülere son vermesiyle bölgenin hâkim gücü
Osmanlı olmuştur.

YENİ KITALARDAKİ ZENGİNLİKLERİN AVRUPA’YA TAŞINMASI
• Ümit Burnu’nun keşfedilmesi ve Portekizli denizcilerin Hindistan’a ulaşması İpek ve Baharat yollarının önemini kaybet-
mesine sebep olmuştur. Böylece Osmanlı ekonomisi zarar görmüştür.

• Atlas Okyanusu’na kıyısı olan ülkeler (İspanya, İngiltere, Portekiz, Fransa ve Hollanda) ve onların kurduğu şirketler,
Avrupa’nın zenginleşmesini sağlamıştır.
• İngiltere, Fransa, İspanya, Portekiz ve Hollanda sömürgecilik faaliyetlerini zamanla Asya, Afrika ve Amerika kıtalarının
büyük bir bölümüne taşıdı.

104 MEBİ KONU ÖZETLERİ TARİH - TYT-AYT