Page 213 - Konu Özetleri AYT Tarih

İKİ DÜNYA SAVAŞI ARASINDAKİ DÖNEMDE DÜNYA

Etkileri:
• 1917’de Rusya’da Ekim Devrimi (Bolşevik İhtilali) ile hayat bulan sosyalist ideoloji, daha sonra farklı inanç, kültür ve
coğrafyalara yayıldı.
• Doğu Avrupa, Uzak Doğu, Latin Amerika gibi pek çok Üçüncü Dünya ülkesinde farklı uygulamalarla hayata geçirildi.

Komünizm

• Ortak mülkiyete dayalı yaşamı amaçlayan toplumsal, ekonomik ve siyasi bir ideolojidir.
• Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından kaleme alınan “Komünist Parti Manifestosu” ile komünist ideolojinin kuralları
ortaya konmuştur (1847-1848).

Etkileri
• Çarlık Rusya’sında 1917 Ekim Devrimi ile Lenin liderliğindeki Bolşevikler, ülke yönetimini ele geçirerek dünyadaki ilk
komünist idareyi kurdu.
• Ardından Rusya liderliğinde 1919’da Komintern, 1947’te Cominform; Çin, Arnavutluk, Doğu Almanya, Yugoslavya,
Küba, Afganistan, Yemen gibi ülkelerde de komünist idareler kuruldu.

Liberalizm
• Fikir babalığını John Locke (Cank) ve Adam Smith’in (Edım Simit) yaptığı liberalizmde temel insan hakları hukukun
üstünlüğü, serbest piyasa ekonomisi gibi değerler savunuldu.

• Amerikan ve Fransız Devrimleri, temel hak ve özgürlükleri anayasal güvence altına alarak liberalizmin temelini teşkil
eden hürriyet düzenini inşa etmeye çalıştı.

Etkileri:

• Amerika ve Avrupa’da ihtilallere sebep olan liberalizm; siyasi, ekonomik, kültürel birçok alanı şekillendirdi.
• Modern dünyadaki demokrasinin temel kavramları “hukukun üstünlüğü, güçler ayrımı, çok partili sistem, temsilî sis-
tem, serbest seçimler, özgürlük, hukuk önünde eşitlik” liberalizm ile yayıldı.

• Bu anlayış serbest piyasa ekonomisini yaygınlaştırdı.

Kapitalizm
• 16. yüzyılın sonlarına doğru sömürgecilik yoluyla elde edilen sermayenin Avrupa’ya aktarılmasıyla ortaya çıktı.
• Sermayeye ve özel teşebbüse dayalı serbest piyasa ekonomisini esas alan kapitalizm; özgür iş gücü, sınırsız serma-
ye, kâr, tekelleşme ve maddecilik kavramlarını ön plana çıkarır.
• Özel mülkiyet ve rekabeti teşvik eder. Kapitalizmde devlet, gerekmedikçe ekonomiye müdahale etmez.

Etkileri:

• Avrupa’da ortaya çıkan bu ideoloji özellikle I ve II. Dünya Savaşlarının çıkmasında etkili oldu,
• II. Dünya Savaşı sonrası bütün dünyaya yayıldı.
• Büyük sermaye sahibi uluslararası şirketler önem kazanarak dünya siyaseti ve ekonomisi üzerindeki etkilerini artırdı.

TARİH - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 213