Page 11 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATIATI
TÜRK DİLİ VE EDEBİY

KONU ŞİİR BİLGİSİ 1
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ŞİİR
• Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan, hece ve durak bakımından denk ve kendi
başına bir bütün olan edebî anlatım biçimine şiir (nazım) denir.
• Şiir, düş gücüne ve imgeye dayanır.
• Şiirde ahenk ve etkileyicilik ön plandadır.
• Ortak zevk ve dil anlayışına sahip şairlerin ortak şekil özelliklerini, ahenk unsurlarını, imge ve temaları kullanarak
oluşturduğu şiir anlayışına şiir geleneği denir.
• Şiirde konuşan, şairin sesini ve söyleyişini emanet ettiği kişi ya da varlığa söyleyici denir.
• Divan şairlerinin şiirlerinde kullandığı takma ada mahlas denir.
• Halk şiirinde âşıkların mahlas almalarına, adlarını veya mahlaslarını kullanmalarına tapşırma denir.

NAZIM BİRİMİ
• Şiirde en küçük anlam bütünlüğünü sağlayan ve kendi içinde bağımsız dize topluluğudur.

a. Dize (Mısra): Şiirin satırlarından her biridir.
Neler yapmadık ki şu vatan için
Kimimiz öldük
Kimimiz nutuk söyledik. (Orhan Veli, Vatan İçin )
Bir şiire bağlı olmayan ve başlı başına bir anlamı olan mısralara mısra-ı azade; gerek bir şiire bağlı gerek bağımsız
olsun, öz ve güzel anlamlı mısralara mısra-ı berceste denir.
Örnek:
Ne ararsan bulunur derde devadan gayrı (azade mısra)
Neler çeker bu gönül söylesem şikâyet olur (berceste mısra)

b. Beyit: İki dizeden oluşan ve anlam bütünlüğü taşıyan bölümlerdir.
Divan şiirinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Bu dünyâyı seninle sevmişim ben
Benim sensiz bu dünyâ nemdir ey dost
Kânî

c. Dörtlük: Dört dizeden oluşan ve anlam bütünlüğü taşıyan bölümlerdir.
Halk şiirinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Nice sultanları tahttan indirdi
Nicesinin gül benzini soldurdu
Nicelerin gelmez yola gönderdi
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm
Karacaoğlan

ç. Bent: Üç veya üçten fazla dizeden oluşan ve anlam bütünlüğünü taşıyan bölümlerdir.
Yârin dudağından getirilmiş
Bir katre âlevdir bu karanfil,
Rûhum acısından bunu bildi!
Ahmet Haşim, Karanfil

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 11