Page 13 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

ŞİİR BİLGİSİ 1

Bir düşünsen, yarıyı geçti ömrüm
Gençlik böyledir işte, gelir gider; 11’Lİ HECE ÖLÇÜSÜ
Ve kırılır sonra kolun kanadın;
Koşarsın pencereden pencereye
Cahit Sıtkı Tarancı, Gençlik Böyledir İşte

Durak:
 Hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerde ölçü kalıpları içindeki durma yerleridir.
 Ahenk gereği durulan yerler belirlenirken kelimeler bölünmez.
 Şiirler ölçüye göre genellikle şu şekilde duraklara ayrılır.
4+3 (7’li), 4+4 (8’li), 5+3 (8’li); 4+4+3 (11’li), 6+5 (11’li); 7+7 (14’lü)
Başka sanat bilmeyiz / karşımızda dururken
Yazılmamış bir destan / gibi Anadolu’muz.
Arkadaş, biz bu yolda / türküler tuttururken
Sana uğurlar olsun, / ayrılıyor yolumuz!
(7+7 Duraklı 14’li hece ölçüsü ile yazılmıştır.)
Faruk Nafiz Çamlıbel, Sanat

b. Aruz Ölçüsü:
• Dizelerdeki hece sayısının eşit olmasının yanında hecelerin ses değerlerinin de aynı olmasına dayanan ölçüdür.
• Ünlü ile biten heceler açık veya kısa (.), ünsüzle biten heceler kapalı veya uzun (-) olarak değerlendirilir.

• Özellikle divan şiirinde; Tanzimat, Servetifünun, Fecriati şiirinde kullanılmıştır.
• Edebiyatımızda aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eser Yusuf Has Hacip’in XI.yy.da yazdığı Kutadgu Bilig adlı eseridir.

c. Serbest Ölçü:
• Dizelerdeki hece sayısının eşitliği, hecelerin açık-kapalı olması gibi kurallara bağlı kalınmayan ölçü çeşididir.
• Serbest ölçüyle yazılan şiirlerde ahenk; vurgu, tonlama, aliterasyon ve asonansla sağlanır.
• Edebiyatımızda Cumhuriyet Dönemi’nde Garip hareketinden sonra yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Bir gün gelir de unuturmuş insan
En sevdiği hatıraları bile
Bari sen her gece yorgun sesiyle
Saat on ikiyi vurduğu zaman
Beni unutma
Ümit Yaşar Oğuzcan, Beni Unutma

2. REDİF
• Dize sonlarında kafiyeyi oluşturan seslerden sonra gelen; aynı görev ve anlamdaki ekler, kelimeler ve kelime gruplarıdır.

Karşıdan gelen piyade
Bizim iller yerinde mi
Etekleri çimen olmuş
Karlı dağlar yerinde mi
Köroğlu
‘‘-ler’’ ek hâlinde redif
‘‘yerinde mi’’ kelime hâlinde redif
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 13