Page 87 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATIATI
TÜRK DİLİ VE EDEBİY

KONU CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ 4
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

GARİP HAREKETİ
GARİP HAREKETİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

1941 yılında Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat Garip adını verdikleri ortak bir şiir kitabı yayımlar.
• “Bu kitap sizi alışılmış şeylerden şüpheye davet edecektir.” kapak şeridiyle çıkan Garip, Türk şiirinde büyük çığır
açmıştır.
• Garip hareketi şairlerinin, şiirin biçiminde ve içeriğinde yaptıkları köklü değişiklikler Türk şiirini derinden etkilemiştir.
• Kitapta Orhan Veli Kanık tarafından yazıldığı bilinen bir ön söz ve üç şaire ait şiirleri yer almıştır.
Şiirde bütünüyle doğal bir söyleyişe ulaşmayı amaçlayan Garip hareketinin genel özellikleri şunlardır:
• Eski şiire ait tüm geleneksel ögeleri reddetmiş; her türlü kurala, önceden belirlenmiş kalıplara karşı çıkmışlardır.
• Garipçiler’e göre uyak ve ölçü yaratıcılığı sınırlandırır, şairin düşüncesine hükmeder ve söz dizimi tuhaflıklarına
yol açar. Bu yüzden ölçü uyağı terk etmiş, serbest şiire yönelmişlerdir.
• Doğayı olduğundan daha farklı gösterdiği ve bozduğu için söz ve anlam sanatlarına karşı çıkmış, kapalı bir
anlatım yerine açık bir anlatımı yeğlemişlerdir.
• Azınlık bir kesimin değil çoğunluğun anlayabileceği ve zevkine varabileceği bir şiir yazmışlardır.
• Şiirlerinin odağına ‘‘sıradan’’ insanı ve bu insanın sevinçlerini, üzüntülerini, günlük kaygılarını yerleştirmişlerdir.
• Sanat dallarının birbiri içine girmesine karşı çıkmış, şiirin müzik ve resim ile olan bağlarını koparmışlardır.
• Şairaneliğe karşı çıkmış, günlük konuşma dilinde yer alan her sözcüğün şiirde kullanılabileceğini savunmuşlardır.
‘‘Nasır, çorap, cımbız, salata’’ gibi sözcükleri kullanmaktan çekinmemişlerdir.
• Şiirde söyleyişi değil anlamı ön plana çıkarmışlardır.
• Bilinçaltına inerek saf ve basit şiire ulaşmak gerektiğine inanmışlardır. Bu, onları sürrealizme yaklaştırmıştır.
• Mizahi dili başarıyla kullanmış; ironi, parodi gibi mizah ögelerine şiirde önemli bir yer vermişlerdir.
• Bazı şiirlerinde öyküleme tekniğine başvurarak, küçük insanın hikâyesini anlatmışlardır.
• Politik şiir anlayışından uzak durmuşlardır, bu da onların geniş kitlelerce benimsenmesini kolaylaştırmıştır.
• Garip hareketi, II. Yeni’nin ortaya çıkışından sonra I. Yeni olarak adlandırılmıştır.

GARİP HAREKETİNİN TEMSİLCİLERİ
Orhan Veli Kanık (1914-1950)
Şiir: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı
Öykü: Hoşgör Köftecisi
Çeviri: Hamlet, Venedik Taciri, Scapin’in Dolapları, Tartuffe

Melih Cevdet Anday (1915 - 2002)
Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafhane, Yan Yana, Tanıdık Dünya, Yağmurun Altında, Kolları Bağlı Odysseus,
Göçebe Denizin Üstünde, Teknenin Ölümü, Sözcükler, Ölümsüzlük Ardında Gılgamış, Güneşte
Oyun: İçerdekiler, Ölümsüzler, Mikado’nun Çöpleri
Roman: Gizli Emir, Birbirimizi Anlayamayız, Yağmurlu Sokak

Oktay Rifat (1914 - 1988)
Şiir: Garip, Güzelleme, Aşağı Yukarı, Karga ile Tilki, Perçemli Sokak, Âşık Merdiveni, Elleri Var Özgürlüğün, Çobanıl
Şiirler, Koca Bir Yaz
Oyun: Çil Horoz, Atlarla Filler ya da Dirlik Düzenlik, Birtakım İnsanlar, Kadınlar Arasında, Yağmur Sıkıntısı
Roman: Gizli Emir, Birbirimizi Anlayamayız, Yağmurlu Sokak

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 87