Page 102 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFE

KONU
ÖZETİ GÖRÜŞ ANALİZİ: R. DESCARTES, B. SPINOZA VE T. HOBBES
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

15-17. YÜZYIL FİLOZOFLARININ FELSEFİ GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ
1. METİN: DESCARTES - İNSAN BİLGİSİNİN İLKELERİ
1. Gerçeği arayanın yaşamında bir kez tüm nesnelerden gücü yettiği ölçüde kuşku duyması gerekir.
2. Bu nedenle kendilerinden kuşku duyulan tüm nesnelere yanlış gözüyle bakmak da yararlı olur.
3. Bu kuşkuyu hiçbir zaman işlerimizi yönlendirmede kullanmamalıyız.
Çünkü (…) doğruya yakın kanılara göre hareket etme zorunda olduğumuz açıktır.
4. Duyulur nesnelerin gerçeğinden niçin kuşkulanılabilir?
Çünkü ilkin duyularımızın birçok kez bizi yanılttığını deneyimlerle gördüğümüz için onlara isterse tek bir kez bile
yanıltmış olsalar da fazla inanmak toyluk olur.
5. Neden matematiğin kanıtlarından da kuşkulanılabilir? Matematiğin kanıt ve ilkelerinden bile çoğu kişiler bu konular
üzerinde usavurma yaparken aldanmış oldukları için onlardan yine kuşkulanacağız.
6. Kuşkulu şeylere inanmaktan sakınmamıza olanak tanıyarak aldanmamıza engel olan özgür bir tutumumuz vardır.
7. Var olmasaydık kuşku duyamazdık, bu da edinebileceğimiz ilk doğru bilgidir.
Düşünülen şeyin düşünürken gerçekten var olmadığını kavramak bize o denli aykırı geliyor ki en şaşılası varsayımlara
karşın şu “Düşünüyorum, o hâlde varım.” sonucunun doğru olduğuna ve bunun düşüncelerini bir sıra içinde yönlendiren ve
yöneten bir kimseye görünen ilk doğru sonuç olduğuna inanmaktan kendimizi alıkoyamıyoruz.
Descartes, Felsefenin İlkeleri
Metinde Geçen Kavramlar:
1. Kuşku (Şüphecilik): Kesin bilgiye ulaşma çabasında, her türlü önermeyi, inancı ve duyumsal veriyi sorgulama
yöntemi.
2. Nesne: Bilginin konusu olan veya algıların dış dünyada karşılık bulduğu varlık.
3. Yanılsama: Duyusal algılamanın yanıltıcı olabileceği ve algılanan şeylerin gerçekte olduğundan farklı şekilde tecrübe
edilebilmesi durumu.
4. Matematik kanıtları: Matematiksel doğruların kesinliği ve evrensel kabul görmüş ilkeleri.
5. Özgür Tutum: Bireyin inançlarına yönelik şüpheci bir yaklaşım benimseyebilme ve yanılsamalardan kaçınma
kapasitesi.

Metnin Analizi:
1. Argüman: Gerçeği arayan kişi, kuşkucu bir tutum benimsemeli ve tüm nesnelerden şüphe etmelidir.
Temellendirme: Kuşkuculuk, yanıltıcı olabilecek her türlü duyum ve inancı sorgular, bu sayede gerçeğe ulaşma sürecini
başlatır.
2. Argüman: Duyulur nesneler ve matematik kanıtlarından şüphe etmek gereklidir.
Temellendirme: Duyular zaman zaman bizi yanıltabilir, matematiksel düşünme de insanların hata yapabileceği bir alan
içerir. Bu yüzden, her iki alana karşı tedbirli ve şüpheci olmalıyız.
3. Argüman: Kuşku, yanılmayı engelleyen özgür bir tutumu mümkün kılar.
Temellendirme: Şüpheci yaklaşım, yanılsama ve hatalara karşı bir koruma sağlar çünkü kişi her türlü bilgi ve inancı eleş-
tirel bir süzgeçten geçirir.
4. Argüman: “Düşünüyorum, o halde varım.” düşünülen şeyin var olduğunun kesin kanıtıdır ve her türlü kuşkunun ötesine
geçer.
Temellendirme: Düşünme eylemi, düşünen öznenin varoluşunu kanıtlar. Descartes, düşünmenin var oluşun en kesin
delili olduğunu belirtir çünkü kuşku duyabilmek dahi bir düşünme eylemi ve varoluşun kanıtıdır.

104 MEBİ KONU ÖZETLERİ FELSEFE - TYT/AYT